Nakitsiz yaşam, en basit tanımı ile paranın fiziksel olarak ortadan kalktığı ve tüm işlemlerin dijital ödeme araçları ile yapıldığı bir dünyayı işaret ediyor. Dijital cüzdanlar, mobil ödeme uygulamaları, kripto paralar bu dünyanın bugünlerdeki en gözde oyuncuları. Kredi kartları, para kartlar gibi araçlar zaten bu pazarın uzun yıllardır ağır abileri. Ve şimdi ekosistemin tüm oyuncuları dünyanın birçok yerinde farklı nakitsiz toplum stratejileri ile kağıt paraya güle güle demeye hazırlanıyor. Kayıt dışı ekonomiyi ortadan kaldırması ve para politikalarını kolaylaştırması açısından devletlerin çok istediği bu yeni ekonomik düzen tüketici açısından hem kolaylıkları hem de endişeleri beraberinde getiriyor. İşlemler açısından sağladığı pratiklik ve günlük hayata getirdiği diğer kolaylıklar bir yana, tüm işlemlerin kayıt altında olmasından dolayı kişisel verilerin korunması ve işlem güvenliği konusunda nakit yaşama özellikle belli bir refah seviyesinin altındaki ülkelerde yaşayan bireylerin henüz şüphe ile baktıklarını söyleyebiliriz. Dediğim gibi buradaki en kritik konulardan biri refah seviyesi. Diğer önemli unsurlar ise bilgi teknolojilerine erişim kolaylığı, eğitim kalitesi ve tabii e-dönüşüm. Nakitsiz yaşama geçiş sürecinde bu kriterleri tamamlama yolunda koşar adım ilerleyen pek çok ülke var. Bu haftaki yazımda son günlerin popüler konusu nakitsiz yaşamın yükseldiği ülkeleri bir araya getirdim.

İsveç
İsveç nakitsiz yaşam konusunda en iyi örneklerden biri. Dünyada refah seviyesi en yüksek olan ülkeler arasında yer alan bu Kuzey Avrupa ülkesinde nakitsiz işlem yapma oranı nüfusun yalnızca yüzde üçüne düşmüş durumda. İsveç’te otobüse binmek, kiliseye bağış yapmak gibi işlemlerde bile kartınızı ya da dijital bankacılık uygulamalarını kullanmanız gerekli. Örneğin arkadaşınıza para göndermek istiyorsunuz, bunu basitçe ülke çapında popüler olan Swish uygulaması üzerinden yapabiliyorsunuz. Nakitsiz işlem bankalar dışında yerel işletmelerde yapılan işlemlerde de çok yaygın. En küçük ödemelerin dahi kart ya da uygulamalarla yapıldığı İsveç’te nakitsiz ödemeler adeta bir yaşam tarzına dönüşmüş durumda.
Norveç
Gelişen mobil ödeme ekosistemi ile nakit dolaşım oranlarının yüzde 5’in altına çekildiği Norveç de nakitsiz yaşama öncülük eden ülkelerden. Ülkede sokak yemeklerinden gazeteye kadar her şeyi mobil ödeme uygulamaları ile satın almak mümkün. Ülkenin en büyük bankalarından DNB, halka nakit kullanımını durdurmaları için bu senenin başında çağrıda bulundu. Bankanın açıklamalarına nakit kullanımının ortadan kalkması kara para ve dolandırıcılık gibi suçların ortadan kalkmasını sağlayacak. Ayrıca Norveç’te bazı bankalar müşterilerine nakit para vermiyor.
Danimarka
Paranın geleceği konusunda dünyadaki en önemli etkinliklerden Money 20/20’nin ev sahibi Danimarka’da nakit kullanım oranı yüzde 6’lara düşmüş durumda. Ülkeden nüfusun 3’te 1’i ödeme işlemleri için akıllı telefonlarında yer alan MobilePay uygulamasını kullanıyor. Mağazalar, restoranlar, benzin istasyonları nakit kabul etmemek konusunda serbestler. Bu durum henüz hastane, postane gibi kurumlarda geçerli değil. Ancak farklı kaynaklara göre Danimarka hükümeti 2030 yılında nakit parayı tamamen kaldırmayı planlıyor.
Belçika
Ülkede nüfusun yaklaşık yüzde 90’ı nakit para kullanmadan işlem yapıyor. Yüzde 86’sı para kart kullanıyor. Belçika hükümeti ülkedeki nakit harcamaları sınırlandırmak amacıyla harcamalara 3000 euro limit getirdi. Ülkede bankaların geneli tarafından desteklenen Sixdots uygulaması yaygın olarak kullanılıyor.
Fransa
Fransa mobil ödemelerle yetinmiyor, ek olarak ülkede temassız ödeme işlemleri son derece yaygınlaşmış durumda. Nakitsiz hayata ilgi konusunda Belçika’nın hemen arkasında olan Fransa’da nüfusun %92’si nakitsiz islem yapıyor. Fransa’daki para kart kullanım oranı ise yüzde 70’lerin üstüne çıkmış durumda.
İngiltere
İngiltere’de artık çok az yerde nakit ödeme yapılabiliyor. Nüfusun yaklaşık yüzde 89’u ulaşım ve diğer işlemlerde dijital bankacılığı kullanıyor. İngiltere’nin en popüler ödeme sistemi Paym’nin işlem hacmi 26 milyon Pound’u geçmiş durumda.
Somali
Afrika’nın en fakir ülkelerinden biri olmasına rağmen Somali’de özellikle dijital bankacılığa pek çok gelişmiş ülkeden daha fazla ilgi var. Nakit ödemelerin her geçen yıl azaldığı ülkede sokak satıcıları biLe mobil ödeme kabul ediyor. 2012’de yapılan bir araştırmaya göre ülkede ortalama bir müşteri ayda ortalama 34 online işlem yapıyor. Bu dünyadaki pek çok refah seviyesi yüksek ülkedeki işlem adedi ortalamasından daha fazla.
Kenya
Kenya’da mobil para transfer uygulaması M Pesa’nın kayıtlı 15 milyon kullanıcısı var. Tüm para transferleri, fatura ödemeleri, okul harç ödemeleri bu uygulama üzerinden yapılıyor. İnsanlar maaşlarını bile bu uygulama üzerinden alıyorlar. Kenya’da nakit kullanımı ülke çapında gün geçtikçe azalıyor.
Kanada
Nüfusun yüzde 90’ının nakitsiz işlem yaptığı ülkede ödemelerin ortalama yüzde 70’i kartlarla yapılıyor. PayPal tarafından ülkede yapılan araştırmaya göre nüfusun yüzde 56’sı cüzdanında nakit taşımak yerine dijital ödemeleri tercih ediyor.
Güney Kore
Güney Kore nakitsiz ödemeye geçen az sayıda Asya ülkesinden bir tanesi. Ülkede işyerlerine kartlar ile yaptıkları satışlarda yüzde 2 KDV indirimi sağlanırken, kart kullanıcıları yıllık ücretlerinden yüzde 10 veya daha fazlasını kredi kartları ile harcarlarsa vergi matrahından yıllık gelirlerinin yüzde 10’u yerine yüzde 30’una kadarını düşebiliyorlar. Anlayacağınız üzere nakitsiz yaşama geçiş konusunda devletin çok ciddi bir teşvik politikası var.

Görsel kaynak: independent.co.uk