Sosyal medya siteleri ve uygulamaları, çocukların çevrimiçi olarak harcadıkları zamanın büyük bir kısmını oluşturuyor. Çocuklarınızın kullandıkları bu sitelerin ve uygulamaların hangileri olduğunu ve neyi ve ne amaçla olduklarını anlayabilmeniz ise oldukça önemli. Dışarıdan bakıldığında aslında birçok sosyal medya platformu zararsızdır, ancak giderek artan sayıda site ve uygulama ile birlikte yeni riskler de ortaya çıkıyor.

Sosyal medya kullanabilmek için yaş sınırı olduğunu biliyor muydunuz?

Sosyal medyada çocukların uygunsuz içeriklere maruz kalmasını önlemek için yaş sınırı vardır, ancak, “Ebeveynlerin yarısından fazlası ve bakıcılar sosyal medyada yaş sınırından habersiz” görünüyorlar.

Yapılan araştırmalara göre, ebeveynlerin ve bakıcıların çoğunun, çocuklarının Facebook veya Snapchat gibi sosyal ağları kullanacak kadar büyük olup olmadığını bilmediklerini gösteriyor. Bazılarının sosyal medya için hiçbir yaş gereksiniminin olmadığını düşündüklerini sanıyorum. .

Bazı siteler ise  daha küçük çocuklar için tehlikeli bir yer olabilir, potansiyel olarak bu platformlarda siber zorbalık ve uygunsuz içerik gibi olumsuz durumlara maruz kalabilir. Ailelere  tavsiyem; çocukların çevrimiçi ortamda güvenliklerini nasıl sağlamaları gerektiğini öğrenmeleri.

Ebeveynler için sosyal medya kullanımına yönelik ipuçları

Çocuklar ve gençler için popüler sosyal medya uygulamaları hakkında bilgi edinin. Çocuklarınızın hangisini kullandığını öğrenin, ancak bu uygulamaların hızla popülerlik kazanıp kaybettiğini unutmayın.

Hesaplarına kimin erişimi olduğunu görmek için “arkadaş” listelerini kontrol etmelerini isteyin. Onları bilmedikleri veya güvendikleri kişileri kaldırmaları için onları teşvik edin. Çocuklar ayrıca onları rahatsız eden herkesi engellemeli veya “arkadaşlık etmemeli”.

Gizlilik ayarlarını kullanmalarını sağlayın ve bunun nasıl yapılacağını onlara öğretin. Tam mahremiyeti garanti etmemekle birlikte, çocuklara neleri paylaştıklarını görenleri kontrol etmelerine yardımcı olabilirsiniz.

Çocukların sosyal medyadan ve diğer hesaplardan kişisel veya uygunsuz resimleri kaldırmasına yardımcı olun.

Uygunsuz paylaşımları web sitesine veya uygulamaya bildirmeleri için onları teşvik edin. Çoğu, bu şikayetleri ele alacak bir sisteme sahiptir.

Çocuklara suç davranışlarını polise bildirmelerini söyleyin. Herhangi biri onlara uygunsuz bir istek gönderirse, bunu ailesi ile paylaşması gerektiğini anlatın.

Sosyal medya kullanım yaşı ne olmalı?

Birçok ebeveyn, çocuklarının sosyal medyayı kullanacak yaşta olup olmadığını maalesef hala bilmiyor. Bazı siteler, küçük yaştaki çocuklar için oldukça tehlikeli bir yer olabilir. Bu yüzden sosyal medya siteleri ve uygulamalarını kullanmak için çocukların en az 13 yaşında olması gerekir. Peki neden 13? Amerika Federal Ticaret Komisyonu Çocukların Çevrimiçi Gizliliğini Koruma Yasası (COPPA), 13 yaş altı çocukların kişisel bilgilerini korumak için tasarlanmıştır. Yasaya göre şirketlerin, çocuklardan kişisel bilgi toplamak için ebeveynlerden iizin almaları gerekmektedir. Ayrıca, şirketlerin çocukları tanımlayabilecek resim veya videoları toplanması da yasak.Bir çocuk sahte bir doğum tarihi olan bir hesapla sosyal medya sitelerine  kaydolduğunda, bu yasanın sunduğu korumanın erişiminin dışındadır ve kişisel bilgileri risk altındadır.

“Peki çocukların sosyal medyaya girişi nasıl olmalı?” diye soracak olursanız, işe ilk olarak sadece  aile üyeleri ve çocuğunuzun yakın arkadaşları ile kontrollü bir sosyal medya hesabı oluşturarak başlayabilirsiniz.

Sosyal ağlar ve kullanım yaşları

WhatsApp, kullanıcıların mesaj sınırlaması veya ücreti olmaksızın bir veya daha fazla kişiye kısa mesaj, sesli mesaj, video ve fotoğraf göndermesine olanak tanıyor. WhansApp son yıllarda geliştirdiği yeniliklerle mesajlaşma platformundan ziyade, sosyal bir ağ olmaya doğru gidiyor.

Ebeveynlerin bilmesi gerekenler:
WhatsApp, 16 ve üstü kullanıcılar içindir. Çocukların ve gençlerin birçoğu tarafından kullanılan ve zararsız görünen bu mesajlaşma uygulamasına yaş limiti WhatsApp tarafından belirlendi. Keza söylediğim gibi; WhatsApp artık sadece bir mesajlaşma uygulaması değil. Hatırlarsanız WhatsApp grup yöneticisi olmak bile artık kanunen size yazışmalar konusunda sorumluluk yüklüyor. Ayrıca çocuğunuzun telefonuna WhatsApp yüklediğinizde telefon rehberindeki herkes de otomatik olarak uygulamaya ekleniyor. Yani artık herkes ona fotoğraf, video ve bazı sitelerin linklerini gönderebilir!

Instagram, kullanıcıların fotoğraf ve videolarını kamuya açık veya özel bir takipçi ağında paylaşmasına, düzenlemesine ve paylaşmasına olanak tanıyor ve sosyal medya sitelerinin en popüler özelliklerini birleştiriyor: fotoğrafları paylaşma, takip etme ve yorum yapma. Ayrıca fotoğraflarınıza eğlenceli filtreler ve efektler uygulamanıza izin vererek, yüksek kaliteli ve sanatsal görünmeleri paylaşmanızı sağlıyor.

Ebeveynlerin bilmesi gerekenler:
Facebook kullanma biçimine benzer şekilde, gençler fotoğraflarının beğenilmesini başarı olarak görüyor ve bu durumu oldukça önemsiyor. Kendi yaşamını da aldıkları beğenilerin veya yorumların sayısına göre sorgulayabilir. Bu yüzden popülerliklerini arttırmak için sürekli hikaye paylaşabilir, sık sık fotoğraf ve video paylaşımı yapabilirler.

Ancak gizlilik ayarları yapılmadıkça Instagram’da paylaşılan fotoğraf ve videolar herkese açıktır. Hashtag’ler ve konum bilgileri, hesabının herkese açık olması durumunda, kullanıcıların takipçilerinin ötesinde topluluklara daha da görünür hale gelmesini sağlayabilir.

Instagram’ da çocuklar özel mesajlar gönderebilir. Instagram Direct, tıpkı bir mesajlaşma uygulaması gibi kullanılabilir. Fotoğraf ve video gönderimi de yapılabilir.  Bu paylaşımlar, genel yayınlarında görünmez. Bu şartlarda çocukların uygunsuz içerikleri kendi yakın çevreleriyle paylaşma olasılıkları daha yüksek olabilir. Çocukların Instagram kullanabilmeleri için en az 13 yaşında olmaları gerekir.

Musical.ly,  çoğunlukla ünlü şarkılara dudak senkronizasyonu yapan ancak aynı zamanda bazı orijinal şarkı yazma ve şarkı söyleme özelliklerini içeren performans ve video paylaşım sosyal ağıdır. Kullanıcılar, arkadaşların arasında aşağıdakileri oluşturabilir veya yayınları herkese açık olarak paylaşabilir.

Ebeveynlerin bilmesi gerekenler:
Platformda popüler müzikler, genç ve yetişkin kullanıcılar olduğundan küfürlü ve uygunsuz içerikler oldukça sıradan görülüyor. Uygulamanın kullanım yaşı 13’tür ancak paylaşılan içerikleri incelediğimizde ideal yaşın en az 18 olması gerekir. 18 yaş altı çocukların uygulamayı kullanması ebeveyn kontrolünde olması gerekir.

Uygulamada takipçi ve beğeni kazanmak ayrıca oldukça önemli. Topluluk tarafından onaylanmak isteyen çocuklar bu nedenle herkese açık profil kullanmayı tercih ediyor, daha fazla takipçi ve beğeni kazanmak için daha aşırı davranışlar sergileyebiliyorlar.

Uygulamada uygunsuz içerikler ve intihar notları paylaşılabiliyor.

Kullanıcılar konum araması yapabiliyor ve yakınlarında olan kullanıcıları keşfedebiliyor. Profillerinde mesajlaşmak için diğer sosyal medya hesaplarını paylaşanlarla ve messengerla rahatlıkla kullanıcılar birbirlerleriyle mesajlaşabiliyor.

Paylaşılan içeriklere yorum yapılabiliyor. Bazen bu yorumlar aşırıya kaçabiliyor ve zorbalığa varabiliyor.

Tumblr; metin, fotoğraf ve / veya video ve ses kliplerinin paylaşıldığı bir platformdur. Kullanıcılar, çevrimiçi olarak herkes tarafından görülebilen kısa blogları veya “tumblog’ları” yaratır ve bunları takip ederler. (herkese açıksa). Birçok gencin kişisel kullanım için tumblogları vardır: Fotoğrafları, videoları, konuşmaları ve arkadaşlarıyla komik buldukları şeyleri buradan paylaşabilirler. Bir nevi Twitter’ın daha gelişmiş blog versiyonu da diyebiliriz.

Ebeveynlerin bilmesi gerekenler:

Tumblr’ın başı dünyada uygunsuz içerikler yüzünden belada desek yalak olmaz. Paylaşılan  görüntüler ve videolar ve şiddet, kendine zarar verme, uyuşturucu kullanımı ve saldırgan dil içerebilir ve bu içeriklere de oldukça kolay ulaşılabilir.

Tumblr’da gizlilik korunabilir, ancak yalnızca geçici bir çözüm yolu ile korunabilir. Üye oluşturan ilk profil herkese açıktır ve internetteki herkes tarafından görüntülenebilir. Tam gizlilik isteyen üyelerin, parola korumasını sağlayabilecekleri ikinci bir profil oluşturmaları gerekir.

Yazılar genellikle kopyalanabilir ve paylaşılabilir. Tumblr’daki Reblogging, Twitter’daki Retweet özelliğine benzer. Bu sayede olumsuz içerikler hızlıca milyonlarca kişiye ulaşabilir. Tumblr kullanım yaşı 13’tür. Ancak paylaşılan içerikleri göz önünde bulundurduğumuzda 18 olmalıdır.

Twitter, kullanıcıların “tweet” olarak adlandırılan 280 karakterli kısa mesajlar göndermelerine ve diğer kullanıcıların etkinliklerini takip etmelerine olanak veren bir mikroblog araçtır. Sadece yetişkinler için değil; gençler beğendikleri sözleri, fotoğrafları ve videoları paylaşmak, haberlere yorum yapmak, tanınmış ve ünlü kişilerle etkileşim kurmak  için de kullanıyor.

Ebeveynlerin bilmesi gerekenler:

Kamuya açık tweetler gençler için oldukça normal çünkü paylaştıkları içeriklerin çok daha fazla kişiye ulaşmasını ve insanların ilgisini çekmeyi  hedefliyorlar. Daha doğrusu çoğu gencin amacı fenomen olmak! Bazen daha çok ilgi çekmek için oldukça sivri dilli olabiliyor ve oldukça ileri gidebiliyorlar. Çocuklar ve gençler, hatta çoğu zaman yetişkinler de kişisel özgürlükler konusunda Twitter’ın sınırsız bir alan sunduğunu düşünerek, suç kapsamına giren içerikler paylaşabiliyorlar. Yazdıklarınızdan daha sonra pişman olup silseniz bile tweetlerinize farklı servisleri kullanarak erişebilmek mümkün. Bu yüzden siz siz olun, pişman olacağınız tweetler paylaşmaktan çekinin ve çocuklarınıza sosyal medya ortamında nasıl davranmaları gerektiğini öğretin.

SnapChat, kullanıcıların gönderdikleri resimlere ve videolara zaman sınırı koymasını sağlayan bir mesajlaşma uygulamasıdır. Çoğu kişiler, filtrelerle oluşturduğu fotoğrafları halka açık olma riski olmadan paylaşmak için uygulamayı kullanır. Ancak, uygulama farklı amaçlarla da kullanılabiliyor.

Ebeveynlerin bilmesi gerekenler:

Snap’lerin sonsuza dek kaybolduğu bir efsane. Sonuçta elde edilen bir veri var ve biz bu verinin silindiğini sadece uygulama üzerinden görebiliyoruz. Aslına baktığınızda elde edilen bir veri eğer silinmişse kolaylıkla geri getirilebiliyor.  (Örneğin, alıcı taraftaki kişi kaybolmadan önce resmin ekran görüntüsünü alabilir.) Snapchat de bu verileri saklayabilir. Aralık 2013’te büyük bir saldırıdan  sonra, Snapchat gizlilik politikasını açıklığa kavuşturdu, ancak kullanıcılar tedbiri elden bırakmamalı.

Diğer taraftan okunan mesajlar kaybolduğu için ebeveynlerin kontrolüne yakalanmadan gizli mesajlaşma amacıyla kullanılabilir. Görünürde çocuklar için oldukça risksiz ve güvenli görünse de çocuğunuzun başına adli bir olay geldiğinde mesajlar görüntülenemediği için neler olduğunu anlamak siber polisler ve adli makamlarca zorlaşabilir. Gizli mesajlaşma imkanı çocukların paylaşmaması gereken görüntüleri paylaşmasına da olanak sağlayabilir. Böyle bir durumda çocuğunuz tehdit ve şantaj riskiyle karşı karşıya kalabilir. SnapChat’in çocuklar için bir diğer olumsuz tarafı da Discover özelliği. Dergi yayıncıları, TV ağları ve popüler kültür içeriği üreten yayıncılar zaman zaman aşırıya kaçan, çocuklar için uygun  olmayan içerikler paylaşabiliyor. Bu kaynaklardan ve ünlülerden, ilişkiler hakkında çok fazla sayıda video ve içerik paylaşılabiliyor.

Snapchat’in kullanım yaşı 13 ancak çocuklar için yarattığı riskler nedeniyle ebeveynler bu uygulamanın kullanılmasını doğru bulmuyor. Bu yüzden Snapchat yakın zamanda SnapKidz  uygulamasını duyurdu.

Facebook, uzun zamandır çocuk kullanıcılar konusunda yoğun şikayet oluyordu. Bu yılın başında Messenger Kids ürünü ile çocuklara yönelik de hizmet vermeye başlayan sosyal ağ, çocukların tabletlerinden ve telefonlarından yakın arkadaş ve aile ile iletişim kurmasına olanak sağlıyor.

Normal şartlarda çocuklar Facebook’u 13 yaşından itibaren kullanmaya başlıyor. Mark Zuckerberg her ne kadar çocuklar için ayrı bir mesajlaşma uygulamasını kullanıma sunsa da, 13 yaşın altında 20 milyondan fazla çocuk kullanıcının sosyal ağı kullandığı tahmin ediliyor.

Ebeveynlerin bilmesi gerekenler:

BBC’nin haberine göre 100’den fazla çocuk sağlığı uzmanı Facebook’u 13 yaşın altındaki çocuklar için hizmete sunduğu uygulamayı geri çekmesi için çağrıda bulundu.

Mark Zuckerberg’e yazılan açık mektupta, uzmanlar Messenger Kids’i çocukları Facebook kullanmaya özendirmek için sorumsuz bir girişim  olarak nitelendiriyorlar. Yapılan araştırmalar, dijital cihazların ve sosyal medyanın aşırı kullanımının çocuklar ve gençler için zararlı olduğunu ve bu yeni uygulamanın çocukların sağlıklı gelişimini zayıflattığını gösteriyor. Ayrıca sosyal ağların erken kullanılmaya başlanması, çocuklarda anksiyete bozukluğu gibi psikolojik problemlere neden olabiliyor.

Ebeveyn gözüyle Facebook’ta paylaşılan içerikleri incelediğinizde, paylaşılan yetişkin içeriklerin çocuklar açısından ne kadar sıkıntılı olabileceğini siz de görebilirsiniz. Örneğin futbol taraftarlarının maç öncesi ve sonrası kullandıkları argo kelimeler ve şiddet dili çocuklar için olumsuz örnek teşkil ediyor. Son zamanlarda yayılan intihar videosu görüntüleri ise çocukların psikolojilerini alt üst edecek cinsten. Hayvanlara ve insanlara karşı yapılan şiddet videolarının ise çocuklar tarafından kesinlikle görülmemesi gerekiyor. Ancak çoğu zaman bu görüntüler sansürlenmeden zaman tüneli akışımızda beliriyor ve biz yetişkinler bile psikolojik olarak maruz kaldığımız görüntülerden etkilenebiliyoruz.

Diğer taraftan, Facebook kapalı gruplarda ve herkese açık profillerde uygunsuz içerikler yayınlanabiliyor. Çocuğunuzun bu içeriklere maruz kalmaması ve bu kişilerle iletişim kurmaması için ebeveyn olarak sosyal medya kullanımının sınırlandırılması gerekiyor.