Ekran kartı satın alırken oyuncuların dikkat ettiği noktalardan biri VRAM yani video RAM belleği diyebiliriz. Peki, nedir bu Video belleği denen unsur ve ekran kartları için neden bu kadar önemli?

Özellikle video render ve yapay zeka uygulamaları başta olmak üzere, profesyonel alanda CPU’dan GPU’lara doğru bir kayma söz konusu. Donanımlar sayesinde para kazananlar bir kenara, yeni nesil oyunlar çok yüksek miktarlarda VRAM tüketmeye başladı.

Ekran kartları kendi başına bir sistem gibidir. Harici kartların tümünde az veya çok miktarda bellek vardır. Entegre grafikler ise sistemin ana RAM’inden faydalanır. İşte VRAM hakkında bilmeniz gereken her şey.

VRAM bir GPU’nun (grafik kartı) bilgi depolamak için kullandığı bellek türüdür. Burada tutulan veriler ekrandaki görüntüleri oluşturmak için kullanılır. Tüm grafik kartları belirli miktarda VRAM içerir ve bu miktar GPU’nun performansını kullanım senaryosuna göre etkileyebilir.

Aslında video belleği standart olarak teknolojik cihazlarda kullanılan belleklerle çok benzer. Yalnızca ekran kartına özel olarak adanmış bir RAM (Random Access Memory) türüdür. VRAM’i bilgisayarın geri kalanıyla birlikte kullanmak mümkün değildir. Bunun yerine grafik yongasının işlerini hızlandırmak için ekran kartı PCB’sine entegre ediliyor.

Normal RAM ve VRAM Arasındaki Fark Nedir?

Normal RAM CPU için veri okuyup depolarken, VRAM aynı işi GPU’nuz için yapar. Her zaman olmasa bile genel olarak, bir ekran kartı ne kadar çok VRAM’e sahipse o kadar yüksek performans gösterir çünkü bilgisayarın RAM’i veya işlemcisiyle olan bağlantısı en aza iner. Başka bir deyişle grafik belleği CPU ile ekranınız arasında bir tampon görevi görür, oyunlarda veya video düzenleme sırasında kare hızlarını etkileyebilir.

DDR4 veya DDR5 gibi normal RAM’ler teknik olarak bir bilgisayardaki tüm bileşenler için kullanılır. Temelde ise bir kerede çok fazla veri yerine gerçekten hızlı bir şekilde veri akışı talep eden CPU’nun performans gereksinimlerine göre uyarlanmıştır. Sonuç olarak, DDR bellek her zaman düşük gecikme süresine (nanosaniye cinsinden) yöneliktir ve genellikle saniyede gigabayt cinsinden ölçülen bant genişliği çok önemlidir.

Grafik işlemcilerinin bellek taraflı çok farklı gereksinimleri vardır. GPU’lar dokulara, çerçeve arabelleğine (GPU’ya bir karede tek tek pikselleri nereye yerleştireceğini tanımlar), RAM’de depolanan ve nispeten yüksek gecikme süresiyle çalışabilen diğer grafik bilgilerine erişmek için çok fazla bellek bant genişliğine ihtiyaç duyar. Bu nedenle VRAM yalnızca grafik işlemcilere uyacak şekilde özel olarak üretilmekle kalmaz, aynı zamanda GPU’ya fiziksel olarak mümkün olduğunca yakındır.

Herhangi bir RAM, iyi ya da kötü VRAM olarak çalışabilir. Aslında sistem RAM’inin VRAM olarak kullanılması oldukça yaygındır. Bilgisayarınız entegre bir GPU kullanıyorsa RAM’in bir bölümü onun için tahsis edilmiş demektir.

Modern oyun konsolları, akıllı telefonlar ve Apple’ın M1 bilgisayarları gibi bazı bilgisayar sistemleri “birleşik belleğe” sahip. GPU için bir parça sistem RAM’inin kesilmesi yerine, her iki işlemci de gerektiğinde belleği dinamik olarak paylaşır. Ek bir avantaj olarak, CPU ve GPU’nun her ikisi de aynı veriye ihtiyaç duyarsa, iki farklı bellek setinde iki kopya bulundurmaya gerek kalmaz. PlayStation 5 gibi bu sistemlerin bazılarında birleşik RAM’in tamamı GDDR olarak sunulur. Yani hem CPU hem de GPU, GPU kullanımı için tasarlanmış RAM’i kullanıyor.

Ekran kartları söz konusu olduğunda VRAM’i zorlayacak iki iş yükü vardır: oyun ve yaratıcı uygulamalar. Bu ikisi arasında oyunlar belleği daha az zorlar, diğer uygulamalar VRAM kapasitesini son noktasına kadar sömürebilir. Bununla birlikte, oyunlarda VRAM kullanımını ayarlamanız olanak tanıyan birçok grafik seçeneği mevcut. Yaratıcı ve profesyonel uygulamalarda genellikle önerilen VRAM miktarları listelenir ve genellikle oyunlardan daha fazla belleğe ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle iş istasyonları için üretilen Pro ekran kartları yüksek VRAM kapasiteleriyle satışa sunulur.

Geleceği göz önünde bulundurmak da önemli, çünkü yeni oyunlar ve uygulamalar eskilere göre daha fazla VRAM tüketiyor. Her zaman bu böyle olmasa da en azından şimdiye kadarki eğilim bu şekilde. Bugün ve gelecekte oldukça yoğun iş yükleri çalıştırmak istiyorsanız, hem daha fazla VRAM hem de daha hızlı bir GPU’ya sahip daha üst düzey bir grafik kartı tercih etmelisiniz.