Yapay zekanın kullanım alanı genişledikçe hakkında çok daha fazla tartışacak konu buluyoruz. Özellikle de ABD’de görülen bir davanın ardından yapay zeka ve telif konusundaki tartışmalar yeniden gündemde. Çünkü yapay zeka insanlar gibi kendi resmini çizmekte, müziğini yapmakta. Ortaya sıra dışı eserler koymakta. İnsanlar bu eserlere sahip olduklarında telif haklarınca bu eserleri korunmakta. Peki yapay zeka telifi diye bir şey mümkün mü?
İşte iş yapay zekaya geldiğinde işin rengi değişiyor. ABD mahkemesi, bu noktada çokça tartışacağımız bir karara imza atmış. Washington D.C.’de görülen davada mahkeme, yapay zekanın bir telif hakkının olamayacağına hükmetmiş. Yeni yapay zekanın elinden ne çıkarsa çıksın bir eser olamaz. Olsa bile bu eserin telif hakkı bulunamaz.
Reuters’ın haberine göre bu karar, Telif Hakları Ofisi’nin bilgisayar bilimcisi ile başladı. Stephen Thaler’ın yapay zeka sistemi DABUS adına yaptığı başvuru sonrası ortaya çıktı. Bu kararla, Thaler’in DABUS tarafından yaratıldığını söylediği buluşları kapsayan ABD patentleri için yapılan telif başvuruları reddedildi.
Yapay Zekanın Telif Hakkı Olur mu?
Bu soruya yanıt bulabilmek için yapay zekanın bu sanat eserlerini nasıl oluşturduğuna ışık tutmak şart. Yapay zeka, bilindiği gibi veri madenciliği yoluyla interneti tabir-i caizse ‘kazıyor’. Ve tüm aradığı bilgileri hızlıca topluyor. Bu öğrenme sonrası da yapay zekadan bir talepte bulunduğumuzda bize hızlıca yanıt vermeye çalışıyor. Yapay zeka telifi de burada devreye giriyor.
Yapay Zeka İlham Almıyor, Topluyor
Özellikle de yapay zekadan bir resim çizmesini ya da beste yapmasını veya müzik çalmasını istediğimizde yapay zeka bunu ‘ilham’ alarak yapmıyor. Aksine halihazırda internette yüklü olan milyarlarca veriden yararlanarak ‘ortaya karışık’ bir eser ortaya çıkarıyor.
Bununla ilgili özellikle de eser sahiplerinin çok ciddi sorunları var. BBC’de çıkan bir haberde durumun vehameti çok net bir şekilde gözler önünde:
Dünya genelinde birçok çizer ve sanatçı, yapay zeka geliştirmekte kendi sanat eserlerinin kullanıldığını fark ediyor. Kelly McKernan kendi eserlerinin bu şekilde kullanıldığını öğrendiğinde “midesinin bulandığını” söylüyor. McKernan, yapay zeka üretimi görseller sunan Stable Diffusion’ın kullandığı bir arayüze meraktan kendi ismini yazdığında, 50’den fazla eserinin buraya yüklendiğini gördü. Amerika’nın Tennessee kentinde yaşayan çizer, “Kişisel bir yerden bağım olan bu eserlerle aramdaki ilişkiyi, kurduğum anlamı değiştirdi.” diye yaşadığı duyguyu anlatıyor: “Hakkımın çiğnendiğini hissettim. Biri bana iş vermek yerine, ismimi yapay zeka görsel üreticisine yazarsa bu benim kariyerimi etkileyecektir. Başkalarını da.”
Telif Hakkı için ‘İnsan’ Gerek
Bu gibi pek çok örnekle karşılaşmak mümkün. ABD mahkemesi, aldığı bu kararla yalnız da değil. Daha önce ABD Telif Hakkı Ofisi (USCO) Stable Diffusion, DALL-E veya Midjourney gibi sistemlerde metinle oluşturulan sanatın telif hakkına tabi olmayacağına hükmetmişti. Bunun nedeni de sanat eserini oluşturmak için kullanılan istemin, bir sanatçının eserini oluştururken aldığı sipariş ya da kendiliğinden yapılmasıyla eş değer olamayacağıydı.
Ayrıca yapay zekanın yaptığı çizimler ve görsellerin de telif hakkıyla korunabilmesi pek mümkün görünmüyor. Telif hakkında öne çıkan şey ‘insan’ faktörü. Yani telif hakkını bireysel ve tüzel kişiler sahip olsa da, tamamen yapay zekanın kendi başına bir telif hakkına sahip olması çok uzak bir ihtimal. En azından şimdilik.
Yapay zekanın gelişmek için interneti yoğun olarak kullanması bir dönem Elon Musk’ın da gündemindeydi. Musk, yapay zekanın sunucularına getirdiği yükü hafifletmek için kullanıcılarına tweet görüntüleme sınırı getirmişti. Ve bu da dikkatleri üzerine çekmişti. Sizler de bu konuyla ilgili Sosyal Medyada Yapay Zeka Nasıl Kullanılıyor adlı blog içeriğimizi okuyabilir, daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.
