Merkezi Kahramanmaraş olan ve 11 ilimizi etkileyerek Türkiye’yi sarsan deprem felaketi, sosyal medya platformlarının sorumlu ve etkin bir şekilde kullanıldığında ne kadar faydalı olabileceğini bize bir kez daha gösterdi. Deprem sonrası süreçte sosyal medya üzerinde elbette iyi niyetli olanlar kadar kötü niyetli kullanıcılara rastladık. Bu durumun yarattığı bilgi kirliliği göz ardı edilemez. Ama şu bir gerçek ki Türkiye’de yaşanan son depremde ya da dünyanın herhangi bir noktasında yaşanan doğal bir afette pek çok can sosyal ağlar sayesinde kurtarılabildi. Bu haftaki yazımda afet dönemlerinde sosyal medyayı etkin kullanmanın önemi üzerine yazdım.

Meta CEO’su Mark Zuckerberg’in şöyle bir sözü vardır; “Felaketler olduğunda, insanlar sevdiklerinin güvende olduğunu bilmeye ihtiyaç duyarlar. Böyle anlarda bağlantı kurabilmek önemlidir.” Günümüzde sevdiklerimizle bağlantıda olmanın bir numaralı yolu sosyal ağlardır. Bu günlük hayatın herhangi bir anında da böyle olduğu gibi, deprem gibi olağan üstü durumlarda da böyledir.

Bildiğiniz gibi sosyal medya, zaman içerisinde vatandaş gazeteciliğinin ortaya çıkmasına neden oldu. Vatandaş gazeteciliği geleneksel medya haberciliğini sonsuza kadar değiştirdi. Bu sayede doğal afetler ve diğer acil durumlarla ilgili haberler, sosyal medya platformlarında saniyeler içerisinde yer almaya başladı. Artık vatandaşlar, dünyanın dört bir yanına yayılan son dakika haberlerini paylaşmak için favori sosyal ağlarına giriyor. Ve elbette dünyanın tamamı son dakika olan biten her şeyi sosyal medya üzerinden takip ediyor.

Sosyal medya acil durum yönetimini nasıl etkiler?
Acil bir durumda sosyal medyayı kullanmak bilginin yayılmasına yardımcı oluyor. Hızlı ve verimli iletişim kurmamızı sağlıyor. Sosyal medya, vatandaşlara dünya çapında meydana gelen acil durumlar ve onları etkileyebilecek diğer sorunlar hakkında kritik gerçek zamanlı güncellemeler sağlıyor. Sosyal medya ayrıca acil durum müdahalesine dahil olan farklı paydaşlar arasında iş birliği için de fırsatlar yaratıyor.
Sosyal medya araçlarının, acil durum yönetimi için önemli olduğunun altını ayrıca çizmem gerek. Sosyal medya platformları topluluğumuzla iletişim kurmamızı ve bilgileri hızlı ve verimli bir şekilde paylaşmamızı sağlıyor. Tabi aynı zamanda bazı riskler de taşıyor. Örneğin, Facebook veya Twitter’da yanlış yorumlanabilecek bir şey yayınlarsanız, bu gereksiz paniğe yol açabiliyor.
Bundan kaçınmanın en iyi yolu, yalnızca doğru olduğunu ve zarar vermeyeceğini bildiğiniz bilgileri yayınlamaktır. Çevrimiçi olarak bilgi paylaşmaya karar verirseniz, insanların söylediklerinizin bağlamından koparılabileceğini unutmamanız gerek. Ayrıca bir sosyal medya kanalında yaptığınız yorumların bazı insanları rencide edebileceğini de unutmamakta fayda var.

Acil durum yönetimi için sosyal medyanın faydaları
Doğal afetler sonrasında çoğu insan haber almak için sosyal medya ağlarına yönelir. Gerçekleşen olayın merkezindeki kişilerden gerekli güncellemeleri almanın en hızlı ve etkili yolu budur. Örneğin son deprem felaketinde bireyler ve yardım kurumları bölgedeki ihtiyaçlardan tutun da enkaz altında olup yardım isteyen bireylerin paylaşımlarına kadar deprem bölgesinde olup biten her şeyi gerçek zamanlı olarak sosyal medya üzerinden takip ettiler. Ayrıca bağış organizasyonlarının hızlı bir şekilde hayata geçmesinde başta Twitter olmak üzere tüm mecralar etkin rol oynadı.
,
Burada sosyal medyanın kişilerin afetlerde kayıp ya da enkaz altında olan sevdiklerini bulmasına yardımcı olmak için kullanılması en kritik olan konuların başında geliyor. Örneğin, Facebook’un, acil bir durumda kendinizi ‘güvende’ olarak işaretlemenize izin veren özelliği son derece faydalı bir uygulamadır. Bu özellik afet zamanlarında sevdiklerinize güvende olduğunuzu bildirecek ve kaygılarını azaltacaktır.

Afet dönemlerinde sosyal medyayı etkin kullanmak için ipuçları
Üsküdar Üniversitesi sosyal medyayı deprem gibi doğal afetler sonrasında etkin kullanmak adına bir rehber yayınladı. Bunlardan yola çıkarak bazı ipuçlarını bir araya getirdim.
•Felaketler sonrasında sosyal medyada bilimsel değeri olmayan paylaşımlar yapmamalı ve bu paylaşımları yaymamalıyız.
•Sosyal medyada paylaşılan fotoğraf ve videolar üzerinde ekleme, çıkarma, kolaj, montaj gibi gerçeği bozacak şekilde oynanmamalıdır.
•Sosyal medya paylaşım ve haberlerinde nefret söylemi, kışkırtıcı, ötekileştirici ve ayrımcı ifadeler kullanılmamasına özen gösterilmelidir.
•Yardım ekiplerinin yönlendirilmesi için sosyal medyada paylaşılan içeriklerin doğru ve güncel olmasına dikkat edilmelidir.
•Sosyal medyada gerçek hayır kurumlarını taklit ederek ve oltalama yoluyla yardım çağrısı yapanlara karşı dikkatli olunmalı ve bu hesaplar tespit edildiği anda sosyal medya platformları ile iletişime geçilerek bloke edilmelidir.
•Depremde hayatını kaybedenlerin görüntülerini ve özellikle yüzlerini gösteren görüntüleri göstermekten kaçınmak gerekir çünkü bu görüntüler en başta ölenlerin yakınlarında kalıcı travmalara yol açabilir.
•Sosyal medyada paylaşılan görseller haberde teyit edilmeden kullanılmamalıdır.