Veri demokrasisi, veriyi kullanabilen ve erişebilenlerin sadece belirli bir grup teknik uzman veya veri analistinin yetkisinde olmadığı, tüm bireylere açık olmasını sağlayan bir kavramı anlatır. Bu kavram, herkesin rahatlıkla veri ile çalışabilmesini, karar alırken veri odaklı olmasını sağlar. Dahası kararların hızlı, objektif ve doğru alınması için gereken ortamı hazırlar. Son yıllarda önemi daha da artmıştır ve teknolojinin gelişmesiyle iş hayatında dijital bilgileri erişimi kolay, anlamlı ve çıktı alınabilen hale getirme sürecidir.
Veri Demokrasisi Temel İlkeleri
Burada temel ilkeleri birkaç başlıkta sıralayabiliriz.
Veriye Erişim Hakkı
Her birey veriye erişim hakkına sahip olmalıdır. Oluşan veriler sadece bilgi işlem departmanlarının veya veri analistlerine özgü bir hak olmamalıdır. Her bireyin uygun yetki seviyelerinde gerekli verilere ulaşabilmesi gerekir.
Veri Eşitliği
Bireylerin farklı bilgi kaynaklarına erişim sağlayabilmesi için eşit fırsatlar sunulmasıdır. Burada amaç veriye erişim aşamasındaki engellerin kaldırılarak kitlelerin bilgiye rahat erişiminin ve bilgiyi kullanabilmesinin sağlanmasıdır.
Veri Sahipliği
Bireylerin ürettikleri, depoladıkları ve işledikleri verilerin mülkiyet haklarına sahip olmalarıdır. Bireyler sahip oldukları verileri ne şekilde kullanılacağına, kimlerle paylaşılacağına ve ne amaçla işleneceği ile ilgili hak sahibi olmalıdır.
Herkesin Veri Kültürünü Benimsemesi
Toplumda veri odaklı bir kültür oluşturmadan veri demokrasisi kavramından çok fazla söz edilemez. Okullarda, üniversitelerde ve sivil toplum kuruluşlarında düzenlenecek farkındalık etkinliklerinde veri demokrasisinin önemi anlatılabilir. Elbette veri demokrasisini teşvik eden yasalar ve politikalar geliştirilmeli ve bu konuda devlet de destek sağlamalıdır. Ek olarak veri ile ilgili araçlar hakkında eğitimler ve seminerler verilerek bireylerin bu araçları etkin bir şekilde kullanabiliyor olması hedeflenmelidir.
Veri Yönetimi
Verinin etkin, doğru ve güvenli kullanımı aynı zamanda toplum bireyleri arasında eşit şartlarda kullanımının tahsis edilebilmesi için veri yönetimi politikaları oluşturulmalıdır. Verinin yönetilmesi, bireylerin doğru ve güncel verilere kolayca erişebilmesine olanak tanır. Böylece veriye dayalı karar alma süreçlerinin doğruluğu artar. Daha sağlıklı analizler yapılabileceği gibi oldukça güvenilir sonuçlar elde edilmesine olanak sağlanmış olur. Oluşacak yönetim sisteminin kullanılmasıyla verinin saklanması, erişim yetkileri ve kalitesinin kontrolü sağlanır.
Veri Güvenliği ve Gizlilik
Veri demokrasisi sağlanırken en fazla dikkat edilmesi gereken konu da verilerin gizliliği ve güvenliğidir. Lakin veriyi yetkisiz erişimden korumak ve kişisel verilerin güvenliğinin sağlanması çok hassas bir konudur. Burada önerilen, veri erişim haklarının katmanlı bir güvenlik modeli ile korunmasıdır.
Özet
Veri demokrasisi, toplumlar ve bireyler için çok büyük bir fırsattır. Bu kavramın varlığı yapılan tüm işlerde karar alım süreçlerini hızlandırır. Bireyler ihtiyaç duydukları veriye hızlı bir şekilde erişerek yapacakları aksiyonu çabuklaştırırlar. Veriye erişimin kolaylaşmasıyla da yeni fikirler ortaya çıkar. Özetle veri demokrasisi, bireylerin daha hızlı, daha akıllı ve daha kapsayıcı kararlar almasını sağlayan güçlü bir kavramdır. Veri demokrasisi temel ilkeleri baz alınarak topluma entegre olduğunda veriye erişim herkes için kolaylaşır.
