Kullandığımız para birimlerinden ödeme metotlarına, güvenlikten kullanım alanlarına kadar her şey büyük bir değişimin eşiğinde.
Paranın hayatımızdaki önemi değişiyor. Fiziksel, yani kağıt ve bozuk paraları daha az kullanmaya başladık bile. Bunun yerini kartlar alalı on yıllar oluyor. Paranın ve kartların yanına, mobil cüzdanlar, sadakat kartları, hediye çekleri ve benzerleri de hızla ekleniyor.
Kağıt para oranı sadece %3
Diğer yandan plastik paralar da kağıt paraların yerini almaya başlıyor. Daha uzun ömürlü ve taklit edilmesi zor olan bu paralar, muhtemelen kağıt para tamamen ortadan kalkıp her şey dijitalleşmeden önce kullandığımız son fiziksel paralar olacak. Bunun için elbette tüm dünya nüfusunun dijitalleşmiş ya da bankacılık hizmetlerinden faydalanıyor olması gerekiyor, ancak şimdiden nakit paranın dünyadaki toplam para stoğunun yüzde 3’ünü oluşturduğunu, kalan yüzde 97’nin ise dijital olduğunu biliyor muydunuz?
İngiltere iki yıl içerisinde kağıt banknot yerine polimerden üretilen ve çamaşır makinesinde yıkanabilen plastik banknotlara geçecek.
Kredi kartı sistemleri artık hantal ve güvensiz
20. Yüzyıl’ın ortasında insanın hayatına dahil olan Visa, MasterCard ve American Express gibi kartlar, çok sayıda mağazada kredi hesabı açmanın önüne geçerek işe koyuldular. Diners Club gibi kartlar, bu kartların da çıkış noktası olan ABD’de o dönemde mevcuttu ama ilk çok amaçlı kredi kartı olan BankAmericard’ın çıkışı 1958’de, adını Visa olarak değiştirmesi ise 1976’da gerçekleşti.
Ancak bu sistemler bugün dev ödeme arka planını kullanıyor, büyük bir dolandırıcılık koruma sisteminden geçiyor ve ödemenin onay alması tüm elektronik iletişim altyapısına rağmen saniyeler alıyor. Kartınızın kaybolup yenisinin basılması günler alıyor, bir kart sahibi olmak için kontroller çok kısa sürse de yeni kart sahibi olmak da benzer şekilde günler alıyor.
Ödeme yapmak için, para harcamaya yarayan tüm bilgileri karşı tarafa veriyoruz
Ödeme yapabilmek için karşı tarafa aslında paranızı harcamak için gereken tüm bilgileri vermeniz de cabası. Yani şirketler aksinin gerçekleşmesi için ne kadar efor sarf ederlerse etsinler, işler hâlen yavaş ve anlatıldığı kadar güvenli değil.
Bayrağı mobil cüzdanlar devralacak
Bunun ağırlıklı olarak yerini ise günümüzde az kullanılan, ancak yıllar içerisinde yaygınlaşacağından artık emin olabileceğimiz mobil cüzdanlar alacak. Cep telefonu üreticilerinin çözümleri Apple Pay, Android Pay ve Samsung Pay şimdiden birçok ülkeye ulaştı bile. Apple Pay, web üzerinden ödeme desteği ile yüzlerce web sitesinde kullanılabiliyor. Henüz Türkiye karşılığı yok, ancak bu ya da diğer çözümleri kullanmak için çok bekleyeceğimizi düşünmüyorum.
Bu sistemler bir kez bilgilerinizi girdikten sonra bir daha girmeye gerek olmadan işlemin gerçekleşmesini sağlıyorlar. Kartı çıkartıp parola girme süresini kaybettirmedikleri için aslında toplamda belki bir dakikayı bulan ödeme işlemi saniyelere iniyor. Ayrıca, parola yazmadığınız, kartınızı bir cihazdan geçirmediğiniz için kart kopyalanması, parolanın görünmesi gibi dertler de ortadan kalkıyor. İşlem tamamen şifreli bir biçimde ödeme sistemi üzerinde yapılıyor.
Tek seferlik şifreleme güvenliği artırıyor
Bir diğer avantaj da, şifreleme kullanılması. Bu yöntemle işlemde kullanılacak her değer ayrı ayrı şifreleniyor ve hassas veriler, yerini hassas olmayan verilere bırakıyor. Örneğin kart numaranız yerini bir kereliğine başka rakamlara bırakıyor. Bu da, aradaki iletişim takip edilebilse dahi bilgilerin çalınmasını önlüyor. Hatta telefonunuz dahi çalınsa, özel bir yazılımla sadece tek kez kullanılan şifre çözme anahtarının elde edilebilmesi gerekiyor ki, bu gerçekleşse dahi işlem tek kerelik yapıldığı için, verileriniz bir daha kullanılamıyor.
Bitcoin, blok zinciri ve kullanım alanları
Diğer yandan, yeni para birimleri de hayatımıza adım adım giriyorlar. Şifreli ve diital olan bu para birimlerinin en popüler örneği bitcoin oldu. Adı İpek Yolu skandalıyla lekenen bitcoin belki geleceğin parası olmak için tek başına iddiasını kaybetti, ancak aynı teknolojik altyapıyı kullanan yeni para birimleri, sadece paranın değil, sağlıktan sanayiye, vergiden kontratlara kadar birçok şeyin geleceğinde rol sahibi olabilir.
Bitcoin üretmek için yukarıdakine benzer bir hesaplama yapmak gerekiyor.
Blok zinciri adlı bu teknoloj, paraların bir algoritma kullanılarak üretilmesini sağlıyor. Dolaşımdaki toplam para miktarının dengesini sağlayan bu mühendislik ürünü sistem, tüm işlemlerin büyük bir kayıt sisteminde tutulmasını sağlayarak, saydamlık da sağlıyor. Ayrıca dijital kayıtlar bloklar hâlinde şifrelenerek korunuyor, böylece işlemlerin ve işlem yapanların gizlilikleri sağlanıyor.
Bu sistemin ve onunla üretilen para ya da kontrat sistemlerinin, geleceğin finansal altyapılarında nasıl yer alacağını anlamak için birçok banka harıl harıl çalışıyor. Devletler vergi sistemlerini buna aktarmayı planlıyor, bir evlilik sözleşmesini dahi bu sistemle yaparak bürokrasiden kurtulmanın yolları aranıyor. Şimdilik hayatımızı doğrudan etkilemese de, gelecekte blok zinciri kullanan şifreli dijital para birimlerine sahip olacağımıza kesin gözüyle bakabilirsiniz.
Blok zincirini daha önceki bir yazımda detaylı olarak anlattım. Bu yazıyı buradan okuyabilirsiniz.
