Ateş dünyada yazılı tarihin başlangıcına öncülük eden çok önemli bir element. Medeniyetin gelişmesinde en önemli unsurlardan olan ve sayısız yeniliğin ortaya çıkarılmasında baş rol oynayan ateş kontrol edilmediğinde ise çok tehlikeli hale gelebilir. Yüzyıllardır başka orman yangınları olmak üzere diğer her türlü yangın doğal tahribata, ciddi yaralanmalara, maddi kayıplara ve ölümlere yol açıyor. Neyse ki hayatlarını, herhangi bir zamanda, sayısız nedenden dolayı oluşabilecek alevlerden korumaya adamış insanlar var. Ancak itfaiyeciler de insan ve yapabileceklerinin sınırları belli. Ulusal Yangın Koruma Birliğe’ne göre 2015 yılında yangınla mücadele sırasında rapor edilen 29 bin130 yaralanma oldu. Buna ek olarak 68 kişi görev başında öldü.
Bununla birlikte 2019 yılı maalesef özellikle orman yangınlarının dünya genelinde çok fazla olduğu bir yıl oldu. Amazon ormanlarının yanı sıra Rusya, Asya ve Afrika’da birçok yerde meydana gelen yangınlar çok geniş alanları etkiledi. Amazon Ormanları’nın yüzde 60’nı kapsayan Brezilya’da orman yangınlarının tüm zamanların en yüksek düzeyine ulaştığı belirtiliyor. Brezilya’da 2019 yılı ilk sekiz ay içerisinde yangında yok olan toplam alan 45 bin kilometrekare. Yaz döneminde Türkiye’de de Çanakkale, Bursa, Balıkesir, Eskişehir ve İzmir’de çok sayıda ve uzun süren yangınlar yaşandı. Yangınlar özellikle Temmuz Ağustos arası çok daha yoğun gerçekleşti. 20 Temmuz ile 20 Ağustos tarihi arasında Türkiye’de 503 farklı noktada orman yangını yaşandı. Orman Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre bu bir aylık periyotta yanıp kül olan alanın büyüklüğü bin 344 hektar. Yine Orman Genel Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre 2019 yılının ilk sekiz ayında bin 345 farklı noktada orman yangını meydana geldi. Bu da yaklaşık 2 bin 987 hektara karşılık geliyor. Bu yangınlarının bilançosu ülkemiz açısından çok üzücü ve hemen her yaz karşımıza çıkan bu acı tablonun giderek telafi edilemez bir hal aldığı ortada. Bu yaz İzmir’de meydana gelen ve günlerce söndürülemeyen yangınla ilgili THK uçakları özelinde uzun süre gündemden düşmeyen tartışmaları hatırlayacaksınızdır. Açıkçası biz bunlarla uğraşıp, ülkemizin akciğerlerinin yok oluşuna seyirci kalırken, dünyanın önde gelen ülkeleri yeni teknolojileri kullanarak orman yangınlarını dakikalar içerisinde kontrol altına almanın ve ötesinde yangın çıkmadan sensörlerle kontrolleri sağlayıp önlemler almanın peşinde. Bu noktada en önemli gelişme devlet birimleri ve ileri teknoloji şirketlerinin, insanlar için çok riskli olan işleri yapabilecek yangın söndürme robotları üretmek için bir araya gelmeleri.
Yangın söndürme teknolojilerinde robotik başı çekiyor
Son dönemde özellikle ABD’de geliştirilen robotik yangınla mücadele sistemleri belirli görevler göz önünde bulundurularak tasarlanıyor. Bunlar arasında yangınları analiz etmek ve bulmak, arama kurtarma yapmak, tehlikeli değişkenleri izlemek ve yangından korunma ve bastırma görevleri yer alıyor. Otomatik yangın fıskiyeleri ve alarmlar gibi sabit yangın söndürme fonksiyonları olan robotik sistemleri, yoğun olarak meydana gelen ve tehlikeli alanlarda herhangi bir tehdidi hızla söndürmek için yaygın şekilde kullanılıyor. Bunlar genellikle daha çok UV veya IR sensörlerine dayanan daha basit sistemler ve adından da anlaşılacağı gibi sabit.
Mobil robot yangın söndürme sistemleri ise çoğunlukla su veya köpük hortumları gibi yangın söndürme araçlarında oluşan uzaktan kumandalı araçlar biçimindeki başka bir tür. Bunlar, bir dizi sensör, görsel kamera, IR ve uzaktaki bir operatöre navigasyon için bilgi ileten daha fazla teknoloji aracılığıyla insanlar için güvenli olmayan alanlara seyahat edebiliyor. Son dönemde yangınla mücadelede çalışan güvenlik uzmanları ve mühendisler, durumsal farkındalık için drone’ları ve yakın mesafedeki yangınları ortadan kaldırabilecekleri yakın iç mekan robotlarını bile deniyorlar. Aşağıda yangının neden olduğu yaralanma ve ölüm sayısını azaltabilecek şekilde tasarlanan robotik uygulamalardan farklı örnekleri bir araya getirdim.
Thor/Saffir
Donanma gemileri, asgari odaya sahip olduğundan ve tehlikeli malzemeler bulundurduğundan yangın söndürme sistemleri onlar için çok önemli. Tehlikeli Operasyon Robotu (THOR), ABD Donanması Özerk Yangın Söndürme (SAFFiR) programı için geliştirilmiş. THOR gemilerdeki dengesiz zeminleri geçmenin yanı sıra hortumlar ve kapılar açmayı sağlayan insansı bir robot.177 cm uzunluğundaki robot, stereoskopik termal görüntüleme ve LIDAR (ışık algılama ve menzil) sensörlerini navigasyon için kullanıyor ve bir kişinin yardımı ile kompartman yangınlarını başarıyla söndürebiliyor. Operatör yardımıyla yarı özerk şekilde çalışan THOR’un hala geliştirilmesi gereken bazı yanları var. Örneğin robot su hasarına karşı hassas.
Thermite Robot
Aslen ABD Ordusu için Howe ve Howe Technologies tarafından oluşturulan küçük bir tank olan bu uzaktan kumandalı araç, dakikada 500 galon su pompalayabilen bir hortumla kullanılıyor. Monte edilmiş kameralar kullanarak, dörtte bir mil uzaklığa kadar kontrol edilebilen araç orman yangınları gibi son derece tehlikeli yerlere gidebiliyor. 1.640 lbs ağırlığındaki araç IED (Doğaçlama Patlayıcı Cihazlar) nötrleştirici olarak tasarlanmış. Bir itfaiye motorundan daha az su pompalasa da maliyeti de oldukça düşük.İnsanları zarara uğratmadan tehlikeli bölgelere girme kabiliyeti ile birleştiğinde, gelecekte orman yangınlarının söndürüldürülmesinde kullanılabilecek bir teknoloji.
Turbine Aided Firefighting Machine (TAF 20)
TechnoAlpin Grubu’nun bir iştiraki olan Emicontrols tarafından üretilen cihaz yangın söndürmede yenilikçi bir yöntem olarak türbin kullanıyor. Cihazın tünel gibi küçük alanlar için, buldozer bıçağıyla engelleri hareket ettirme, türbini ile dumanı temizleme kabiliyeti var. Araç türbin teknolojisi sayesinde daha az su kullanarak yangın söndürme yeteneğine sahip.
Fire Ox
Fire Ox, kendi su deposunu taşıyan az sayıda robot itfaiye aracından biri. İlk müdahale birimi olarak tasarlanan araç yangınları bastırıyor, arama ve kurtarmaya yardım ediyor. Araç aslen Lockheed Martin tarafından Kadro Misyon Destek Sistemi (SMSS) olarak, askerlere sahadaki teçhizatlarına yardım etmek için tasarlanmış, dağıtım için bir su deposu ve hortumu ile donatılmış. Fire Ox yarı özerk ve 200 mil uzaklıktan kontrol edilebiliyor. Hareket kabiliyeti nedeniyle insanlar için güvenli olmayan durumları aşma, kayıpları en aza indirgeme ve kurtarma zamanını kazanma özelliğine sahiptir. Orman yangınları ve yapı yangınları dahil birçok durumda da kullanılabiliyor.
Görsel kaynak: Independant
