Bilgisayarın en önemli bileşenlenlerinden biri olan RAM (random-access memory) bozulduğu zaman bilgisayarınız çalışmaz hale gelebiliyor. Peki, RAM’in bozulmak üzere olduğunu nasıl anlarsınız?
RAM de hassas yapısı olan ve neredeyse her teknolojik alette yer alan bir bileşen. Geçmişte ekran kartının arızalandığını gösteren bazı belirtilere değinmiştik. Bugün de bozulmak üzere tekleyen, bize sinyaller veren RAM’in verebileceği tepkilere bakacağız. Elbette aşağıdaki problemlerden biriyle karşılaşmanız sorunun %100 bellekten kaynaklandığını göstermiyor. Ancak bu belirtilerden birini görüyorsanız RAM arızasının yaklaştığını düşünebilir, buna göre hareket edebilirsiniz.
Bozuk bir klavyeyle bir süre idare edebilirsiniz fakat RAM her sistemin kritik parçalarından biridir. Olumsuz olan şu ki, bütün olarak düşünecek olursak bilgisayarın bileşenleri arasında yüksek arıza oranına sahip parçalardan biri.
Basit bir ifadeyle RAM, makinenizin kaç uygulamayı sorunsuz bir şekilde çalıştırabileceğinden sorumludur. Veriler geçici olarak bellekler üzerinde tutulur ve ihtiyaç olduğunda hızlı bir erişim sağlanır. Genellikle işletim sistemleri, web tarayıcılar, oyunlar ve büyük yazılımlar yüksek miktarda bellek tüketir.
Sabit diskler ve SSD’ler sistem yeniden başlatılsa bile verileri üzerinde tutabilir. Daha hızlı çalışan RAM ise verileri geçici olarak saklar. Tabiri caizse sistemin içinde her an lazım olabilecek verileri hızlı bir şekilde tutan bir ara köprü olarak tanımlayabiliriz.
RAM, bilgileri anında işlemek için kullanılır. Bir elektronik tabloyu sıralamak ya da ekranda görüntülemek gibi belirli bir görevi gerçekleştirmek istediğinizde, işletim sistemleri bu işlemi gerçekleştirmek için verileri sabit diskten RAM’e aktarır. Bu verilerle aktif olarak çalışmayı bitirdiğinizde ise bilgisayar (bazen sizin talimatınızla) bu verileri uzun süreli depolama birimine kaydeder.
Uzun sözün kısası, RAM sistemin senkronize ve hızlı çalışması için çok önemlidir. Artık karşılaşabileceğiniz arızalanma belirtilerine geçebiliriz.
RAM arızasının en belirgin işaretlerinden biri de zaman içinde azalan performans değerleri. Bilgisayarınızı ilk açtığınızda mükemmel çalıştığını ancak kullandıkça yavaşladığını fark ederseniz bir yerlerde yanlışlık var demektir. Bu bağlamda, sorun özellikle Photoshop, oyunlar ve web tarayıcıları gibi yoğun bellek gerektiren uygulamalarda daha belirgin olacaktır.
Elbette sorunun nedeni hatalı RAM olmayabilir: İyi optimize olmayan bir program veya kötü amaçlı bir yazılım makinenizin CPU’sunu tüketiyor veya bellekte sızıntı yapıyor olabilir. Böyle durumlarda Görev Yöneticisi üzerinden bileşenlerin kullanım durumunu kontrol edebilirsiniz. Performans düşüşünü anlamlandıramıyorsanız sorun RAM kaynaklı olabilir.
Şöyle bir yöntem deneyebilirsiniz. Bilgisayarınızı yeniden başlatın ve hiçbir uygulamayı çalıştırmayın. Herhangi bir uygulama çalışmasa bile (arka planda yüksek kaynak tüketen uygulamalar dahil) aynı şey olmaya devam ediyorsa ufak ufak bellek araştırması yapmaya başlayabilirsiniz.
Performans düşüşlerinde olduğu gibi, bilgisayarınızda yaşadığınız çökmeler doğrudan RAM arızası olduğunu göstermez. Ancak mavi ekran hatalarının sıkça RAM kaynaklı olduğuna rastlıyoruz.
Mavi ekran hatası aldığınız andaki senaryo önemli. Örneğin belirli bir uygulamayı her açmaya çalıştığınızda Windows hatası alıyorsunuz buradaki suçlu bellekten ziyade uygulama olabilir. Ancak çökmeleri herhangi bir zamanda, bir uyarı almadan ve rastgele yaşıyorsanız RAM kaynaklı olma ihtimali daha yüksek.
Mavi ekran hatalarında genellikle bir hata kodu görünür; “MEMORY_MANAGEMENT” hatası gibi. Böyle bir durumda sorunun bellek kaynaklı olduğu açık lakin bu hataya başka şeyler de sebep olabilir:
Bilgisayar boştayken veya herhangi bir işlem yaparken otomatik olarak yeniden başlayabilir. Bu SSD ve HDD arızalarıyla da bağlantılı olabilir, ancak özellikle bilgisayar açıldıktan sonra sık sık yeniden başlatma gerçekleşiyorsa, bu RAM arızasının bir belirtisi olabilir.
Bilgisayar masaüstünü görüntülediği anda yeniden başlatıldığını veya yeni bir şey yüklemeye çalıştığınızda çöktüğünü de fark edebilirsiniz. Böyle durumlarda bellek kaynaklı hatalara yoğunlaşabilirsiniz.
Mavi ekran hatalarının dışında uygulama çalışırken veya oyun esnasında da çökmeler gözlemleyebilirsiniz. Çökmeler rastgele gerçekleşiyorsa RAM kaynaklı olma ihtimali güçleniyor.
Örneğin, bilgisayarınızı yoran ağır uygulamaları açtığınızda herhangi bir uyarı gelmeden çökme yaşanıyorsa RAM’iniz doğru çalışmıyor demektir.
Bilgisayarınız zaman zaman donuyorsa, oyuncuların tabiriyle drop yiyorsa ve bazı uygulamaları başlatmak uzun zaman alıyorsa bunun arkasında bellek arızası olabilir.
Sebep SSD/HDD veya kötü amaçlı yazılımlar da olabilir. Bu nedenle bir antivirüs taraması yapmakta fayda var.
Bilgisayarınızı açtığınızda genellikle yüksek sesli bir bip sesi duyarsınız. Bu ses sistem donanımlarının doğru şekilde tanındığını ve başlatıldığını gösterir. Sonrasında ise sistem normal şekilde açılır.
Aksine işletim sistemi önyükleme yapamıyorsa, bilgisayara görüntü gelmiyorsa ve ekranda bir uyarı mesajı yer alıyorsa donanımsal bir sorun var demektir. Maalesef aynı şekilde, tek başına ele alındığında bu sorunlar RAM’in arızalı olduğuna dair kesin bir kanıt değil.
Problem doğrudan ekran kartı kaynaklı da olabilir fakat bazen RAM arızaları ekran kartının olması gerektiği gibi hareket etmesini engelleyebiliyor. Bu durumlardan biri de ekrana görüntü gelmemesi.
Mac bilgisayarınızda RAM arızası belirtilerini merak ediyorsanız, sistem açılırken uyarı seslerini dikkatlice dinleyin. Genellikle üçlü bip sesi bir RAM hatası tespit edildiğini gösterir.
Bildiğiniz üzere POST esnasında “bip kodu” dediğimiz bazı uyarı mesajları gelir. Bilgisayarınızı başlatırken bir bip sesi, birden fazla bip sesi veya bir dizi bip sesi duyabilirsiniz. Bunlar farklı sorunlara işaret eder ve RAM de buna dahildir.
