Artık bir efsane haline gelen Photoshop, uzun yıllardır hayatımızı değiştirmeye devam ediyor. Bu yazımızda efsane programın tarihine göz atıyoruz.
Photoshop’un hayatıma girişi bilgisayar ile eş zamanlı oldu. Her ne kadar bilgisayar Photoshop’tan daha eski olsa da düzenli olarak bilgisayar kullanmaya üniversite yıllarında başladığım için ilk Photoshop deneyimim de o dönem oldu. 1990’lı yılların ortasında Mac kullanmaya başladığımda ilk gördüğüm yazılımlarından biri oydu. Ancak yazılımın tarihi daha da eski.
Photoshop tarihi ilk olarak 1987 yılında o dönem Michigan Üniversitesi doktora öğrencisi olan Thomas Knoll ve kardeşi John Knoll ile başlar. O dönem yazılımı birlikte geliştirmeye başlayan abi kardeşin yolu 1988 yılında Adobe ile kesişir. Kardeşler programın haklarını Adobe’a satar. 1990 yılına gelindiğinde ise programın 1.0 sürümü ilk olarak Mac bilgisayarlar için satışa sunulur. Geliştirildiği ilk yıllarda adı kısa bir süre ImagePro olan Photoshop daha sonra halen kullanılan ismini aldı.
Yazılım 1992 yılına kadar Mac sürümü ile piyasada yer aldı. Bu yıldan itibaren ise hem Mac hem PC sürümü satışa sunuldu. Ancak özellikle Türkiye’de baskı endüstrisi uzun yıllar Mac hakimiyetinde olduğu için neredeyse 2000’li yılların başına kadar ağırlıklı olarak Photoshop’u Mac bilgisayarlarda kullandık. Windows’lu cihazların yaygınlaşmasıyla beraber PC sürümü de yaygın olarak kullanılmaya başlandı.
Hepsinin kod adı var
Photoshop’un bazı ilginç özellikleri de bulunuyor. Bunlardan biri de kod adı. Yazılımın hemen hemen her sürümünün bir kod adı bulunuyor. Örneğin 1988 yılında geliştirilen ancak kullanıma sunulmayan 0.07 sürümün kod adı 007. 1991 yılında piyasaya sürülen 2.0 sürümünün kod adı ise Fast Eddy. Şu an satışta olan en son Photoshop sürümünün kod adı ise (CC 2017) Big Rig.
Photoshop sürümleri
Geçen 27 yılda Photoshop bir çok güncelleme aldı. İşte yıllara göre Photoshop sürümleri:
Neler getirdi?
Photoshop’un günümüzde efsane olması, sağlık sektöründen, basına, fotoğraf düzenlemeden baskıya kadar her alan ve sektörde kullanılmasının altında yatan bazı sebepler bulunuyor. Birinci sebep yazılımın kullanımının kolay olması. Biraz bilginiz varsa, biraz kurcalayarak bazı özelliklerini kolayca kullanabileceğiniz bir yazılım. Ayrıca rakiplerinde olmayan dekupe, renk değişiklikleri, kanal mantığı, özel araçlar, PSD formatı gibi farklılıklar Photoshop’u benzersiz kılıyor (bu yazının konusu bu farklılıklar olmadığından kısa tutuyorum). Zaten bu farklılıklar yüzünden 2017 yılında 27. yaşını kutlayan yazılımın dişe dokunur bir rakibi yok.
Photoshop denince akla gelen ilk şey Dekupe. Temelde bir fotoğrafın içinde belli bir alanı seçip etrafından ayırma işlemi olarak tanımlanan bu özellik birçok yazılım tarafından kopyalandı. Ancak bu özelliği en iyi kullanan yazılım her zaman Photoshop oldu ve neredeyse bu yazılımın alameti farikası haline geldi.
Photoshop ile özdeşleşen ikinci şey ise PSD (Photoshop Document). Bu özel doküman türü yapılan tasarımların katmanlı (layer) bir şekilde kayıt edilmesini sağlıyor. Bu sayede örneğin 6 ay önce yaptığınız bir tasarımı açıp üzerinde değişiklikler yapabiliyorsunuz. Bu özellik ilk kullanıma sunulduğunda adeta bir devrim olmuştu. Zira o güne kadar hiçbir fotoğraf düzenleme yazılımının bu tarz bir özelliği bulunmuyordu.
Yıllar içinde isim ve satış mantığı değişti
Photoshop ismi baki kalsa da yıllar içinde bazı değişiklikler de yaşandı. Örneğin 2003 yılında uygulamanın isminin önüne CS (Creative Suit – Kreatif Paket) geldi. Adobe, Photoshop gibi yazılımlarını CS ön ekiyle bir paket haline getirdi. O yıla kadar 4, 5, 6 şeklinde ilerleyen versiyon numaraları CS 8, CS 9 olarak devam etti.
On yıl sonra yani 2013 yılında ise sürüm numaralarının önüne CC (Creative Cloud – Kreatif Bulut) ön eki gelmeye başladı. Yazılım halen de bu isimle satılıyor. Bu şekilde isimlendirilmesinin önemli bir sebebi var: Önceleri yazılım satın alınıyordu. Artık aylık bir ücret ödeyerek bir nevi kiralanıyor. Bu yazı hazırlandığında Türkiye fiyatları ise aylık 29 TL’den (öğrenci sürümü Photoshop ve Lightroom bir arada) başlıyordu. Fiyat pakete (farklı yazılımlar da eklenebiliyor) ve kullanım yerine göre ayda 205 TL’ye kadar çıkıyor.
Son olarak Knoll kardeşlerin Photoshop’un orijinal kaynak kodlarını herkese açtığını ve bu kodların Computerhistory.org adresinde yayınlandığını da belirteyim. Merak edenler bu kodları indirebilir.
Milyonlarca insanın hayatında dolaylı ya da dolaysız olarak etkileri olan, fotoğraf düzenleme programlarının atası Photoshop uzun yıllardır hayatımızda ve bundan sonra da yerini koruyacak gibi görünüyor.
Işığınız bol olsun…
