Son yıllarda farklı ödeme yöntemlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte nakit para kullanımı önemli ölçüde azaldı. Nakit para kullanımının azalması vergi kaybı yaşayan devletlerin de bir şekilde can simidi oldu. Nakit alternatifi kredi kartı gibi ödeme yöntemleri insanların harcamalarını kayıt altına almaya dolayısıyla kayıt dışı satışların azalmasına neden oldu. Bu da devletlerin daha fazla vergi toplamasını sağladı. Bu yüzden devletler nakit dışındaki ödeme yöntemlerinin kullanılmasına daha sıcak bakıyor ve bir şekilde bunu destekliyor. Nakitsezlişme olarak adlandırabileceğimiz bu durum gittikçe daha fazla hissedilir hale geliyor.
Gerçek hayatta kolaylık sağlıyor
Örneğin, geçtiğimiz günlerde otomobilimi büyük bir alışveriş merkezinin otoparkına park ettim. İşim bittiğinde otoparkın ödeme noktasına gittim ve 50 TL nakit uzattım. Görevli bana garip garip bakıp pardon kartla ödemeniz mümkün değil mi diye sordu. Elbette diyerek kartımı uzattım ve neden kartla ödememi istediğini sordum. Kasada hiç para kalmamış ve kredi kartıyla ödendiği zaman hesapları tutturmak daha kolay oluyormuş. Yani kasadaki arkadaş için para saymak, nakit para verip almaktansa kredi kartını kullanıp ücret almak daha kolay. Benzer şeylerle yurtdışında da karşılaştım. Örneğin ABD’de nakit paranın hiçbir şekilde kabul edilmediği bir mağaza ile dahi karşılaştım. Elbette hiç durur muyum, oradaki bir yetkiliyi yakalayıp neden nakit para kabul etmediklerini sordum. Yanıtları oldukça basitti, geçtiğimiz yıllarda başlarından birkaç defa silahlı soygun geçmiş. Bu yüzden nakit işlemleri tamamen kapatıp kredi kartı ile alışverişe geçmişler. Bu sayede soyguncular nakit para olmadığını bildiklerinden artık buranın yakınından bile geçmiyorlarmış. Açıkçası hiç bu açıdan düşünmemiştim, bana gayet makul geldi.
Nakit para hakkında araştırmalar ne diyor?
Peki istatistiklere ve araştırmalara baktığımızda durum nedir, ona bakalım. Capgemini adlı araştırma şirketinin yaptığı araştırmalara göre 2015 ile 2020 yılları arasında elektronik ödeme yöntemleriyle yapılan alışverişler her yıl yüzde 10’un üzerinde artıyor. Özellikle Avrupa ülkelerinde elektronik ödeme oranı büyük bir hızla artıyor. Güney Kore ise bu konuda oldukça etkili çalışmalar yapan ülkelerden biri. Önümüzdeki 10 yıl içinde nakit parayı tamamen ortadan kaldırmayı hedefliyor ve bu konuda kanunlar çıkarıyor. Örneğin elektronik ödeme kabul etmeyen şirketlere karşı çeşitli yaptırımlar uygulayabiliyor.
Diğer taraftan akıllı telefonların kullanıldığı ödeme yöntemleri de yavaş yavaş gelişiyor. Cebinde bozuk para taşımak yerine akıllı telefonundaki cüzdanı kullanmayı tercih eden birçok kişi bulunuyor. Özellikle genç neslin yeni ödeme yöntemlerine olan ilgisi büyük. Yurtdışında kahve zincirlerinde Apple Pay ve Samsung Pay gibi ödeme yöntemlerini kullanan gençleri görmek mümkün.
Nakit dışı ödemeler yasadışı işlemleri önlüyor mu?
Elektronik ödeme yöntemlerinin kara para aklama, para kaçakçılığı gibi yasadışı eylemleri önleyeceğini savunan büyük bir kesim var, ancak bu tarz ödeme yöntemlerine erişemeyen kesimler için durumun iyi olmayacağını savunan bir kesimin de bulunduğunu söylemekte fayda var. Örneğin taksitli bir ürün almak isteyen müşteri, kredi kartına göre çok daha fazla faiz ödemek durumunda kalıyor.
Kredi kartı ve diğer elektronik ödeme yöntemlerini kullamak güzel ama bir de işin kıyamet tarafı var. Örneğin elektrik kesildiğinde ya da ödeme sistemlerinde bir arıza olduğunda olduğunuz yerde kalabiliyorsunuz. Geçtiğimiz yıllarda kredi kartı ve ATM’lerde yaşanan bir sorundan dolayı alışverişlerde kredi kartı kullanılamamış, ATM’lerden para çekilememişti. Bu yüzden birçok kişi benzincilerde zor durumda kalmıştı. Yani tüm ödemeler için kredi kartı ve diğer yöntemlere bel bağlamak çok iyi değil.
Her ne kadar elektronik ödeme ve kredi kartları alıp başını gitse de nakit para daha uzun bir süre boyunca hayatımızda kalmaya devam edecek.
