Kısmî ya da tam duyma kaybı yaşasanız da, teknolojiyi kullanmak sizin için daha zor olmamalı. Elbette bu tüm diğer durumlar için geçerli ama bu yazıda işitme engelliler için olanlardan bahsedeceğim.
Birçok cihazda ve yazılımda erişilebilirlik ayarları mevcut
İşe bilgisayardan başlarsak, Windows 10’un uzun süredir erişilebilirlik ayarlarında yer alan bazı özellikler işitme zorluğu çeken kullanıcılar için işleri kolaylaştırıyor. Bu ayarlara sırasıyla Başlat, Ayarlar ve Erişim Kolaylığı menülerine girerek ulaşabilirsiniz.
Buradan altyazıları açabilir, bunların yazı tipini, yazı boyutunu ve altyazıların görünürlüğünü ayarlayabilirsiniz. Daha fazla ayar için de ‘Diğer seçenekler’ ibaresine tıklayabilirsiniz.
Microsoft, işitme zorluğu çekenler için sunduğu seçenekleri geliştirmeye devam ediyor. Geçen yıl yayımlanan Creators güncellemesi, Windows 10’u ekran üzerindeki talimatlarla kurmanın yeni bir yolunu kullanıcılara sunmuştu.
Şirket, geliştirdiklerinin sayısını artırmak için de çalışmayı sürdürüyor. Windows 10’un İlkbahar Güncellemesi, yeni baştan düzenlenmiş bir Erişim Kolaylığı merkezi sunacak. Burada özellikler daha net kategoriler altında toplanacak. Örneğin Görüş, Duyma ve Etkileşim gibi başlıklar olacak. Duyma başlığının altında yer alacak yeni özellikler ise şöyle: Mono ses açarak her yerden aynı duyulan tek kanal ses ile destek verilecek, sesler için görsel bildirimler de kullanılabilecek.
YouTube da bu konuda çalışan şirketlerden birisi. Geçen yıl, 1 milyardan fazla video için otomatik altyazı seçeneği sunduklarını duyurmuşlardı. Şirket, bunu Google’ın konuşmayı otomatik olarak metne çeviren yazılımıyla gerçekleştiriyor. Bu özelliğin olduğu videolarda, video ekranının sağ altındaki Ayarlar’dan girildiğinde Altyazı seçeneği etkinleştirilebiliyor. Bu özelliğin yakında alkış, müzik, kahkaha gibi ortam seslerini de tanıyacağını belirtiliyor.
Netflix gibi internet yayıncıları ise neredeyse tüm videolarında altyazı desteği sunuyorlar. Ancak altyazısız bir şeyler izlemek isterseniz Chrome ve Firefox’ta kullanabileceğiniz Substitial adlı eklenti, Netflix oynatma penceresine bir düğme ekliyor. Buna basarak altyazının yazı tipini, karakter büyüklüğünü ve arkaplan renklerini değiştirmek mümkün oluyor. Yazılım son güncelleme ile desteklediği YouTube, Vimeo gibi hizmetlerin yanına Amazon Video’yu da ekledi.
Akıllı telefonlardan akıllı işitme cihazlarına
Akıllı telefonlar ve tabletler de duyma kaybı yaşayanlara yardımcı olacak çeşitli seçeneklere sahip. iOS için Ayarlar > Genel > Erişilebilirlik, Android için Ayarlar > Erişilebilirlik altından tüm ayarlara ulaşmak mümkün.
Her iki mobil işletim sistemi de altyazı desteği sunuyor. Ancak Apple’ın uyarılar için LED flaş kullanması, gürültü engelleme ile telefon konuşmalarını daha net hâle getirmesi ve sol-sağ ses kanalı arasında denge ayarı koyması, bu anlamda öne geçiriyor diyebilirim. Apple, son olarak Siri adlı sesli asistanına konuşma yerine yazarak giriş yapma desteğini de ekledi.
Apple’ın bu alanda sağladığı bir destek de, MFi (iPhone için üretilen) tipi akıllı işitme cihazlarını desteklemesi. ReSound’un Linx 3D serisindeki gibi cihazlar, telefon, tablet ya da Apple Watch’unuza Bluetooth ile bağlanabiliyorlar. Kablosuz kulaklık gibi çalışan cihazlar, uygulamayla yönetilebiliyor. Böylece farklı ortam ve durumlara göre duyma ayarları yapılabiliyor. Ancak bunlar şimdilik Türkiye’de yaygın değiller.
Google, Android 9 için Bluetooth duyma desteğini de ekledi. Yani artık Android cihazlarla da uyumlu akıllı işitme cihazlarını kullanmak mümkün.
İşin bir diğer boyutu da uygulamlaar. NGT Lite gibi hem Android hem de iOS destekli ücretsiz uygulamalar, metin ile arama yapmanızı sağlıyor. Yani siz yazıyorsunuz, o arıyor ve okuyor. Ava adlı Android yazılımı konuşmalara gerçek zamanlı altyazı yaratıyor ve ekrana getiriyor. Ancak Ava Türkçe desteklemiyor ve aylık ücret karşılığında kullanılıyor.
Birçok yenilik ürüne dönüşmeyi bekliyor
Yılın ilk ayında Las Vegas’ta düzenlenen Tüketici Elektroniği Fuarı (CES), birçok yeni ürüne ev sahipliği yaptı. Lizn’in Hearpieces adlı kulaklıkları, dikkat çeken ürünlerden biri oldu. Kablosuz kulaklık olarak da kullanılabilen akıllı işitme cihazlarına bir örnek de Oticon’dan geldi. HearingFitness adlı kulaklık aynı zamanda çeşitli algılayıcılar ile spor ve egzersiz verilerinizi de size gösterebiliyor.
Gözlük denince akla işitme gelmiyor ama akıllı gözlükler de işitme zorluğu çekenler için faydalı bir işlev sunabilir. Londra’daki Ulusal Tiyatro’nun oyunlar için altyazı desteği vererek denediği yenilik, şimdiden her etkinlikte uygulanma potansiyeliyle gelecek için umut veriyor.
HoloHear da bu anlamda ilgi çeken bir konsept. Konuşulan dili gerçek zamanlı olarak işaret diline çeviren ürün Microsoft HoloLens adlı artırılmış gerçeklik gözlüğüyle çalışan bir uygulama. Şimdilik sadece yazılım geliştiricilere açık ve ne zaman ürün olarak karşımıza çıkacağını bilmiyorum ama insanların ilgisi aynı şekilde devam ederse, gerçek olması işten değil.
