İnternet, dünya üzerindeki milyarlarca bilgisayar veya mobil cihazdan oluşan geniş bir ağ olarak tanımlanabilir. Masaüstü bilgisayarlar, ana sunucular, akıllı telefonlar, tabletler, GPS üniteleri, Nesnelerin interneti kapsamındaki cihazlar (IoT), video oyun konsolları ve akıllı cihazların tamamı internet ağının bir parçasını oluşturur. Dünya üzerinde internetin sahibi yoktur. Aynı şekilde tek bir kurumun interneti diye bir durum da söz konusu değildir.
Web sayfalarının başında bulunan WWW ( World Wide Web) kısaca web, dijital içeriğin internet kullanıcılarına sunulduğu alan olarak ifade edilir. Web kavramı, internet kullanıcılarının oluşturduğu içeriğin çoğunluğunu içerir.
Bu yazımda, interneti ve World Wide Web’i anlamaya çalışanlar veya yeni başlayanlar için temel terimleri sıralayacağım.
Tarayıcı (Browser)
Bilgisayar veya akıllı telefonlar ilk kez açıldığında, varsayılan web tarayıcı yazılımı kullanılarak internet bağlantısı gerçekleştirilebilir. Tercihe göre varsayılan tarayıcı ile diğer tarayıcılar internetten indirilebilir.
Tarayıcılar; web sayfalarını, grafikleri ve çoğu çevrim içi içeriğin görüntülenmesinde kullanılan, ücretsiz yazılım paketleri veya mobil uygulamalardır. Günümüzde gerek masaüstü ve gerekse de mobil ortamlarda kullanılan en popüler tarayıcılar; Chrome, Firefox, İnternet Explorer ve Safari dir. Tarayıcı yazılımları, HTML , XML ve diğer kodları, insanların görüp okuyabilmesi için özel olarak tasarlanmıştır.
HTTP ve HTTPS
HTTP, web sayfalarının veri iletim standardı olan “Köprü Metin Aktarım Protokolü” kısaltmasıdır. İnternet ortamında web sayfalarına bağlanmak için kullanılan bir protokoldür. Herhangi bir web sayfasına giriş yapmak için, adres satırının başına http teriminin konulması ile, ilgili siteye veri girişi ve çıkışı yapılacağı ifade edilir. Adres kısmının başına http yazmadan internet ortamına girip, veri almak mümkün olmaz.
HTTPS, “güvenli köprü metni aktarım protokolü” nün kısaltmasıdır. Web sayfasına bilgi gönderirken, bilgilerinin başkası tarafından ele geçirilmesini engellemek için, verinin şifrelenerek gönderilmesinde kullanılan iletişim katmanıdır.
IP Adresi
Dijital dünyada internet ortamında bulunan her cihazın bir internet protokol adresi bulunması gereklidir. Kısacası, her bilgisayarın internet ortamında tıpkı her insanın parmak izi gibi özel adresinin bulunması gerekir. İnternet erişimi yapan her bilgisayar, akıllı telefon veya mobil cihazın kendine özel ve o an için başka bir yerde kullanılmayan bir IP adresi vardır. IP adresleri zaman zaman değişebilir, ancak her zaman benzersiz bir tanımlayıcıdır.
Malware
Malware, bilgisayar korsanları tarafından geliştirilmiş, kötü amaçlı yazılımları tanımlayan bir terimdir. Kötü amaçlı yazılımların arasında; virüsler, truva atları, keylogger’lar, zombi programlar bulunur. Kötü amaçlı yazılımlar ile bilgisayarlar köleleştirilerek, uzaktan yönetilebilecek duruma getirilebilir. Bu tür yazılımlardan korunmak için güvenlik duvarı kullanmak ve güncel bir antivirüs yazılımı edinmek yararlı olacaktır.
Truva (Trojan)
Truva yazılımları, yararlı yazılım gibi görünen programlardır. Bu tür yazılımlar, yazılımı geliştiren tarafından istenildiği zaman kötü amaçla kullanılabilir. Örneğin, bilgisayarda her zaman kullanılan bir uygulamanın güncellemesi gibi görünen bir yazılım, Truva yazılımı olabilir. Bu tür yazılımlardan korunmak için, bilinmeyen adreslerden gelen e-postaların açılmaması, e-posta içindeki yönlendirmeli linklerin tıklanmaması veya kaynağı bilinmeyen dosya veya uygulamaların kullanılmaması gerekir.
Kimlik Avı (Phishing)
Kimlik Avı saldırısında ortalama yapılarak, kişisel bilgilerin ele geçirilmesi amaçlanır. Kimlik avı saldırılarında, banka hesap numarası, şifre ya da PIN girilmesi için ikna edici e-postalar gönderilir. Girilen bilgiler, saldırganın eline geçmiş olur. Bu tür saldırılardan kaçınmak için gelen her e-postayı açmamak, bilinmeyen linkleri tıklamamak yararlı olacaktır.
Bloglar (Blogs)
Blog, günümüz dijital dünyasında modern çevrimiçi yazıların yayınlandığı stunlar olarak ifade edilebilir. Amatör ya da profesyonel yazarların bloglarında her an her konuda içerik üretilir. Bloglarda genellikle kronolojik olarak yazılar yayınlanır. Genelde klasik web sayfası formatındadır.
