Türkiye’de ilk Internet bağlantısı 12 Nisan 1993’te PTT’den sağlanan 64Kbps kapasiteli kiralık bir hat kullanılarak yapıldı. Bu bağlantı ODTÜ’den ABD’de bulunan bir ağ olan NSFNet’e (National Science Foundation Network)’e bağlanılarak gerçekleştirildi. Türkiye İlk İnternet Servis Sağlayıcılarıyla da 1996 yılında tanıştı. Daha cep telefonları bile yeni yeni kullanılmaya başlanmıştı. O yıllarda insanların çok büyük bir bölümünün internetten haberi bile yoktu.
e-Posta adresimiz olmadığı için herkes birbirine ya mektup yazar ya da kart atardı. Özellikle yurtdışına ve denizaşırı ülkelere mektubun gitmesi ve gelmesi 1-2 ayı bulur ve bu süre normal karşılanırdı. İnternetin hayatımıza girmediği yıllarda özellikle de bayramlarda ülkemizde bize has bazı kültürel alışkanlıklara sahiptik. Bu alışkanlıkların neredeyse tümünü hayatımıza internet girdikten sonra kaybetmeye başladık.
Bugün size internetin dini ve milli bayram kültürümüzde neleri değiştirdiğini anlatacağım.
Kart Gönderme Kültürü Neredeyse Sona Erdi
Çok değil sadece 20 yıl öncesine kadar özellikle dini bayramlarımızdan 10-15 gün kadar önce hemen herkesi tatlı bir telaş sarardı. Akrabaya, eşe dosta gönderilecek kartların seçilmesi için bayram öncesi açılan kart tezgahlarının altını üstüne getirirdik. En orjinal kart bizimkisi olmalıydı düşüncesiyle farklı özellikte ve farklı boyutlardaki kartlar arasında çoğunluklar kaybolurduk. İşin tuhaf yanı bütün bu uğraşı bize hiç angarya gelmezdi.
Kartların seçimi tamamlandıktan sonra artık hangi kartın kime gönderileceğine karar vermemiz gerekirdi. Kararını verdiğimiz kartın arkasına gönderilecek kişiyle olan samimiyetimize istinaden bir şeyler karalar sonra onu bir zarfa koyarak postanenin yolunu tutardık. Kart gönderirken dikkat ettiğimiz bir nokta da postaneden kartı gönderirken koyduğumuz zarfın ağzını yapıştırmamaktı. Ağzı yapıştırılmamış kartların gönderiminde ücret yarıya inerdi. Öyle hemen postaya da veremezdik kartlarımızı. Önce her biri için pul almamız ve o pulları tek tek yalayarak zarfın üzerine yapıştırmamız gerekirdi. Hiç unutmuyorum o pulları yalamaktan ağzımızın tadı birkaç saat kaçardı. Fakat bu zorlukların hiç birisi kimseyi yıldırmaz ve bayramlarda gönderdiğimiz ve aldığımız kartlar bizim o zamanlardaki en büyük mutluluğumuz olurdu.
Mektup Yazmak Yerine e-Posta Göndermek
Şimdilerde artık hemen hiç kimse bayramlarda birbirine bayram kartı kartı alıp, yazıp, zarflayıp ve postaneye giderek postalayıp göndermiyor. Çünkü insanların birbirleriyle iletişim kurabilmeleri internet yoluyla öylesine kolaylaştı ki sizin bile yazmadığınız hazır olarak bulduğunuz bir bayram kutlama metnini kopyalayıp ekine de yine internetten bulduğunuz hoş bir fotoğrafı ekleyerek göndereceğiniz tüm kişileri “ ; “ ile ayırarak ekleyip tek bir seferde onlarca, yüzlerce veya binlerce kişiye tek bir tıklama ile gönderebiliyorsunuz. Yani artık kimse kart yazmıyor ve postaneye gitmiyor ama daha da önemlisi o ruhu ve heyecanı kaybetmiş olmamız.
Skype veya 3G İle Görüntülü Bayramlaşma
Bayramlarda kart gönderme kültürümüzün dışında en fazla yaptığımız şey özellikle de aile büyüklerimize gitmekti. Bayramlarda kapı kapı dolaşarak öncelikle aile büyükleri sonra yakın akrabalar ve son olarak da eş-dost ve komşu ziyaretleri yapılırdı. Aile büyüklerini bayramlarda ziyarete gitmemek büyük ayıp sayılırdı. Şimdilerde bayramların neredeyse DNA’sı değişti. Aile büyüklerine gitmek yerine tatile gitmek milli geleneğimiz haline geldi. Günümüzde artık aile büyüklerimize SKYPE ile bağlanıyor. Video görüşmesi yoluyla hal hatır ediyor ve ellerinden öpüyoruz.
Tatil Fırsatı Siteleri
İster dini olsun ister milli bayram olsun artık bizler için “bayram = tatil” demek. Daha bir yıl öncesinden hesaplamaya çalışıyoruz bayramlarda kaç gün tatil yapabileceğimizi. Bir elimiz tatil fırsatı sunan internet sitelerinde, bayramlarda gidebileceğimiz uygun fiyatlı bir tur bulma telaşındayız.
Mezar Ziyaretleri de Neredeyse Bitti
Eskiden dini bayramlarda vefat etmiş aile büyüklerinin mezarları mutlaka ziyaret edilir ve buna tüm aile bireyleri eksiksiz olarak katılırdı. Milli bayramlarda da şehit mezarlıklarının ziyareti hatta Çanakkale Şehitliği ziyareti adettendi. Şimdi günümüzde internet ve sosyal ağlar var. Eski bir mezar başında fotoğrafınıza bir de hüzünlü, duygusal bir mesaj ekleyip sosyal ağlarda paylaştıysanız artık boşu boşuna mezarlığa da gitmenize gerek kalmıyor. Ölülerinize rahmet için üç kulhuvallah bir elham’ı da tatilden bir yerden gönderirsiniz artık.
