Takip ettiğiniz üzere yapay zeka son yon yıla damgasını vurdu. Fakat aslına bakacak olursak yaklaşık 70 yıldır bu konu üzerine kafa yoruyoruz. Çünkü insanlık Isaac Asimov gibi bilimkurgu önderlerinin açtığı vizyonda ilerliyor. Bunu yaparken robotlar ve yapay zekayla uyumlu sağlıklı bir toplum ve geleceği inşa etmeye çalışıyoruz. İşte bu yazımızda yapay zeka ve etik ilkeler üzerine bazı genelgeçer ilkeleri masaya yatıracağız.
Etik İlkeler ve Yapay Zeka Bağlantısı Nedir?
Yapay zeka teknolojisi geliştikçe güvenlik, adalet gibi konularda söz sahibi oluyor. Her şeyden önce karar verici merci olarak yapay zekanın doğru, temiz veriye ihtiyacı var. Bu nedenle insanlık olarak geliştirdiğimiz etnik, mezhepsel ve sınıfsal önyargılarımızdan arınmamız şart. İşte bu nedenle ilk ilkemiz adeta bir çatı görevi üstleniyor.
Şeffaflık
Bir örnekle şeffaflık ilkesini açalım. Microsoft, Google gibi şirketlere her gün yüzlerce insan başvuruyor. Yapay zeka ön eleme sürecinde insan kaynaklarına yardımcı oluyor. Bu örneği kredi, kasko, sağlık sigortası gibi alanlara yaymak mümkün. Ancak yapay zeka hangi kriterlere göre seçim yapıyor? Neden bazılarını eliyor? Bu tip soruların işveren ve işçi açısından en ufak bir şüpheye mahal vermeden cevaplanması gerekiyor. Özetle kamuoyu, kullanılan algoritmaların nasıl çalıştığını ve yapay zekanın neden belirli kararlar aldığını anlaması gerekiyor.
Şeffaflığın potansiyel olarak yeni bir sorun ortaya çıkardığını unutmayalım. Şirketler, algoritmalarını halka açıklarken aslında veri bombardımanı yaparak daha fazla karışıklığa neden olabilir. Böylece cevap bulmak yerine daha fazla soru ile baş başa kalabiliriz. Bu nedenle şirketlerin açıklayıcı bir dil benimsemeleri gerekiyor.
Güvenlik ve Gizlilik
Yapay zeka kişisel ve hassas veriler üzerinde işlem yapıyor. Ancak bu verileri siber saldırganlardan korumak kurumların önceliği olmalı. Zira sağlık ve eğitim başta olmak üzere korsanlar veri çalmak için cirit atıyor. Peki ya çözüm? Kurumların devamlı ve proaktif olarak güvenlik önlemlerini benimsemeleri. Bu da maliyet ve kalifiye iş gücü demek. Kurumların siber güvenlik personelini ve teknolojilerini geliştirmeye sürekli yatırım yapması gerekiyor.
Çeşitlilik
Yapay zekaya yüklenen veriler herkesi kapsıyor mu? Yoksa veriler sadece ayrıcalıklı bir grubu mu yansıtıyor? Bu soru ışığında yapay zeka etiğinde çok önemli bir yol ayrımındayız. Sadece belli bir dine ve kökene mensup, belli bir coğrafyada yaşayan beyaz ırkı mı gözeteceğiz? Yoksa kendini korumaktan aciz kitleleri ihmal edeceğiz ya da çeşitliliği öne çıkaracağız. Bir aşı mı geliştiriliyor? Yeni bir otonom sürüş kanunu mu hazırlanıyor? Veritabanı ne kadar geniş bir yelpazeye sahip olursa sonuç o kadar kapsayıcı olacaktır.
İnsanlığın Gözetimi
Yapay zeka, karar alırken belli bir zümreyi değil insanlığın genelini dikkate almalı. Bu tarafsız tutum özellikle milli güvenlik konularında insanlığa rehberlik etmeli. Küresel ısınma, doğanın korunması gibi hepimizi ilgilendiren konularda yapay zeka, teknolojik olarak bize güç sağlayacak şekilde tasarlanmalı. Yapay zeka aynı zamanda insanlığı doğal afetlere karşı da korumalı. Kelebek etkisi derler ya… İşte aynı bütüncül etik anlayış ile onu bir zırh gibi kuşanabilmeliyiz.
