Engelli bireylerin hayatını kolaylaştıran cihazların sayısı çok fazla. Bir elektrikli tekerlekli sandalye, manuel sandalyeye kıyasla hareket etmesi çok daha kolay olduğundan, kullanıcısının özgürce dışarı çıkma olanağını artırıyor. Portatif bir rampa, merdivenli binalara giriş yapma imkânını yükseltiyor. Bunların engelli birey için önemi tartışılmaz, ancak özel yaşama gelindiğinde ekstra gereksinimler doğuyor.
Ellerini hiç veya kısmen kullanamayan bir kişi, telefonuyla birini ararken zorluk çeker. Sadece aramakla da iş bitmiyor, bir dizi/film açmak ya da müzik dinlemek de onların ‘basit’ zorluklarının başında geliyor. Neyse ki gelişen teknoloji beraberinde bu tip sorunlara da çözüm getirmiş durumda. Engelli bireylerin hayatını kolaylaştıran mobil uygulamalar ve çözümlerden bahsetmek istedik.
Engelli bireyler için mobil uygulamalar ve çözümler
Yapay zekâ destekli sesli asistanlar
Günümüzde artık akıllı telefonların tamamında sesli asistanlar mevcut. Android işletim sistemlerinde Google Asistan varken, iPhone’larda Siri kullanılıyor. Çoğumuzun genellikle ihtiyaç duymadığı veya eğlence amaçlı arada çalıştırdığı sesli asistanlar engelli bireyler için olmazsa olmaz düzeyinde öneme sahipler. Yakın kimsesine mesaj göndermek için bir vatandaş, belki de ellerini kullanmakta güçlük çekiyorken asistan sayesinde isteğini rahatça gerçekleştirebiliyor.
Tabii ki sesli asistanların tek görevi aramak veya mesaj göndermek değil. Örneğin Google Asistan, yapay zekâ destekli “Duplex” özelliği sayesinde kullanıcının rezervasyon işlemlerini gerçekleştiriyor. Kuaförü, restoranı ya da istediğiniz herhangi bir yeri arayarak sizin için randevu alıyor. Üstelik tüm telefon görüşmesini Duplex’in kendisi gerçekleştiriyor. İşitme engelli bireyler için büyük kolaylık sağlayacak bu hizmet henüz ülkemizde kullanılmasa da varlığından haberdar olmak çok sevindirici.
Sesli asistanlar ayrıca WhatsApp üzerinden mesaj gönderme, şarkı açma, odanın ışığını açıp-kapama, kahve makinesini çalıştırma ve daha birçok günlük işlemin üstesinden gelebiliyorlar.
Paket servis uygulamaları
Evde yemek yapmak istemediğimiz zaman dışarıdan bir şeyler yemeyi tercih ederiz. Telefonla arayarak eve sipariş veririz ya da gidip bizzat yerinde yeriz. Engelli vatandaşlar için de durum haliyle farklı değil. Ancak duymakta zorluk çeken bir kişinin telefonla restoranı araması pek mümkün olmayabiliyor. Aynı şekilde tekerlekli sandalyeyle yaşayan birey, herhangi bir sebeple dışarı çıkamayabiliyor. Çıksa bile sokaktaki yaşam alanlarının uygunsuzluğu nedeniyle canının istediği ürüne erişebileceği kafe/restorana gidemeyebiliyor.
Paket servis uygulamaları tam da bu noktada devreye giriyorlar. İster yemek, ister market alışverişi; ne olduğu fark etmeksizin basit bir simidi bile mobil uygulamalar sayesinde evimize sipariş verebiliyoruz. Sadece gıda olarak da düşünmemek lazım. İhtiyacınız olan bir USB kablosunu dahi satın almak için dışarı çıkmanıza ve elektronik satıcısı dolaşmanıza gerek yok.
Zaten engelli olmayan bireylerin hayatına iyice entegre olan paket servis uygulamaları, engelli vatandaşlar için yine olmazsa olmaz noktasında bulunuyor.
Erişilebilirlik özellikleri
Engelli bireylerin hayatını kolaylaştıran mobil çözümler listemize, erişilebilirlik özellikleri ile devam ediyoruz. Her akıllı telefonda, çoğumuzun hiç bilmediği veya göz ardı ettiği “Erişilebilirlik” menüsü mevcut. Burada engelli bireylerin mobil cihazını kolaylaştırmasını sağlayan birçok özellik yer alıyor.
Görme bozukluğunuz varsa özellikle küçük yazıları okumakta zorlanıyorsanız, “ekranı seslendirme” işlevi sayesinde elinizle dokunduğunuz her şeyin telefonunuz tarafından seslendirilmesini sağlayabilirsiniz. Ayrıca renk körlüğü yaşamanız durumunda, renkleri tersine çevir özelliğinden faydalanarak ekrandaki renk değerlerini tersine çevirebilirsiniz. Yine her telefonda bulunan bu kolaylık, kontrast oranını artırarak renkleri daha seçici hale getiriyor.
Erişilebilirlik özellikleri arasında en yararlılarından birinin sesli betimleme olduğunu söyleyebiliriz. Seçkin telefonlarda var olan bu özellik, videolarda olup bitenleri en ince ayrıntısıyla sesli olarak açıklıyor. Halihazırda Netflix’te de neredeyse tüm dizi ve filmlerde yer alıyor.
Sosyal medya uygulamalarına varana kadar her yerde var olan altyazı özelliği, ilgili videodaki konuşmalardan arka planda çalan müziklere ve ses efektlerine kadar her şeyi anlatıyor. İşitme engellilerin yaşam kalitesini ciddi oranda artıran bu özelliğin bilhassa Türkçe dil desteği konusunda yetersiz ancak İngilizce gibi yaygın dillerde daha iyi çalışıyor.
