Ekran kartı arızası tüm PC oyuncuları ve profesyonellerin ortak korkularından biridir. O yüzden bir arıza yaşandığında ilk iş internette arama yapmak oluyor. İnternette bulacağınız ekran kartlarının kullanım ömürleriyle ilgili çoğu bilgi, kime sorduğunuza bağlı olarak önemli ölçüde değişebilir. Son on yılda piyasaya yüzlerce farklı ekran kartı modeli sürüldü ve bu çeşitlilikte farklı kartlarla ilgili verileri basit genellemelere indirgemek oldukça zor.
Şimdiye kadar şunu biliyoruz: Bir Alman perakendecinin 2020 raporuna göre, güncel ekran kartlarının genel olarak yaklaşık %2-5’lik bir arıza oranı var. Ayrıca bu oranların perakendecilerden elde edilen verilere dayandığını belirtelim. NVIDIA, 2021 yılına kadar yaklaşık 9-10 yıllık ekran kartları (GTX 600 serisi gibi) için sürücü güncellemeleri sağlamaya devam etti. Bu nedenle çok hor kullanılmamış bir ekran kartından on yıllık bir kullanım ömrü bekleyebilirsiniz. Ancak bu süre daha az veya çok da olabilir elbette.
Sayılardan bağımsız olarak da işin içinde farklı detaylar olabilir. Ekran kartları üretilirken birçok farklı malzeme ve bileşen kullanılıyor. Bu bileşenleri ne kadar yük altında tutarsanız parçalar o kadar hızlı bozulur ve tamamen bozulma olasılığı da o kadar artar. Yani basitçe yoğun kullanım kartın ömrünü etkiler.
Sisteminizde veya işinizde kullandığınız kartın arıza görüp görmeme olasılığı, GPU’nun tam olarak ne kadar yoğun kullanıldığı, çalışma ortamının ne kadar temiz olduğu, devredeki sıcaklık dalgalanmalarının doğası ve derecesi, kartın kaç kez açılıp kapatıldığı gibi çok farklı değişkenlere bağlı.
Bu ürünler birçok parçası olan karmaşık bir donanım olduğundan, her biri farklı şekillerde arızalanabilir veya bozulabilir. Bir ekran kartının birkaç ana parçasını ele alalım ve bu parçaların yoğun kullanım sonucu zamanla nasıl yıpranabileceğine bakalım.
Bir ekran kartı bozulmaya başladığında ekranda görsel takılmalar/donmalar görebilirsiniz. Ancak kötü amaçlı yazılımlar, bozulan bir sabit disk ve hatta RAM sorunları da benzer sorunlara yol açabilir. Bu nedenle problemin kaynağı doğrudan GPU diyemeyiz. Diğer uyarı işaretleriyle birlikte özellikle oyun oynarken bazı tutukluklar görüyorsanız, sorunun ekran kartı kaynaklı olma ihtimali yüksek.
Bu sorun mutlaka kartınızı değiştirmeniz gerektiğini göstermiyor, ancak normalden daha yüksek fan gürültüsü hiç de iyiye işaret değil. Kart üzerindeki fan çok gürültülü çalışıyorsa GPU ve bileşenler çok ısınıyor olabilir.
Böyle durumlarda soğutma sisteminizi iyileştirin, ekran kartı da dahil olmak üzere genel bir temizlik yapın ve garanti kapsamında değilse termal macun değişimi yapın. Eğer fanlar delicesine dönmeye devam ediyorsa arızalanmaya başlıyor olabilir.
Bazen soğutmadan sorumlu fanların biri veya ikisi dönmeyi durdurabilir. GPU’nuzun sıcaklığını kontrol etmeniz çok önemlidir. Eğer normal sınırlarının üzerindeyse, fanlarını kontrol etmelisiniz. Fanlardan birisi dönmüyorsa, diğerleri bu eksikliği telafi etmek için çok daha hızlı dönmeye başlar ve zamanla yıpranır. Sadece fanlar değil, kartın diğer bileşenleri aşını ısınabilir ve kalıcı hasarlara yol açabilir.
Bir oyun oynarken veya film izlerken aniden ekranda yırtılma veya garip renklerin belirdiğini görürseniz, ekran kartınız hayata gözlerini yumuyor olabilir. Görüntülerdeki artefaktlara aşırı hız aşırtma, yüksek sıcaklık ve hatta toz birikmesi neden olabilir. Bu sorunları düzeltmek için elinizden geleni yaptıysanız ve bir sonuç alamadıysanız, zaman içinde kartınız kullanılmaz hale gelebilir.
Grafik hataları çoğunlukla oyunlarda gözlemlenir ve kötü yüklenmiş dokular, ekran hataları, ekran yırtılması veya oyun ortasında ekranınızda beliren rastgele bozukluklar görebilirsiniz. Hatta bazen bu ibareleri oyun dışında işletim sistemi menülerinizde veya farklı uygulamalarda da görebilirsiniz; kötü işlenmiş metinler ve diğer yapaylıklar gibi.
Hatalar aniden başladıysa, işletim sistemi güncellemesi yapmadıysanız, sürücü değişikliği olmadıysa veya herhangi yazılımsal bir değişiklik yapmadıysanız GPU’nuz arızalanmak üzeredir.
Kartınızın bozulabileceğini gösteren bir başka işaret de kare hızlarının ciddi şekilde düşmesidir. Eğer birden fazla oyunda kare hızlarınız düşüyor veya termal kısıtlama yaşıyorsanız GPU’nuz ölüyor olabilir.
Farz edelim ki bir oyunu uzun zamandır 60 FPS civarında çalıştırıyorsunuz. Bir zaman sonra ortalamada büyük düşüşler yaşandı, kare hızları 30’lara ve hatta 10’lara kadar düştü. Bu ekran kartı sağlığı için kötüye işaret.
Sorunun gerçekten GPU kaynaklı olduğunu bulmak için diğer bileşenleri de kontrol etmeniz gerekecek. Ancak en başında kart sıcaklıklarını izleyerek işe başlayın. Sıcaklıklar iyi görünmesine rağmen performans hala berbat haldeyse bu durum daha da kötü.
FPS değerlerinizi kontrol etmek için MSI Afterburner yazılımını kullanabilirsiniz. Bunun yanında, Windows + G tuş kombinasyonuyla Windows’un kendi arayüzünü kullanabilir, Performans sekmesinden FPS değerlerini izleyebilirsiniz. İğne simgesiyle değerleri ekrana sabitleyebilirsiniz.
Bir bilgisayar RAM, sabit diskler, ekran kartları veya diğer bileşenlerle ilgili sorunlar gibi çeşitli nedenlerle mavi ekran verebilir. Ancak yoğun grafik gerektiren bazı görevleri (video oyunları oynamak ve film izlemek vb.) yapmaya başladığınızda sistem çöküyor ve/veya mavi ekran veriyorsa, bu durum grafik kartınızın ömrünü tamamlamak üzere olduğunu gösterebilir.
Bilgisayarınızın normalden daha sık çöküyorsa ve yeniden başlatılıyorsa ciddi sorunlarla baş başa olabilirsiniz. Oyununuz takılıyor ve çöküyorsa, bu durum sıklaşmışsa hemen bir şeyler yapmaya başlamalısınız.
