İnternetin günlük hayatımızın bir parçası olduğu bir çağda yaşıyoruz. İnterneti birçok şey için kullanıyoruz: Araştırma yapmak, uzaktan öğrenme, aile ve arkadaşlarla bağlantı kurmak, alışveriş yapmak, yemek tarifleri aramak ve bankacılık yapmak. İnternet hayatı kesinlikle daha verimli hale getirmiş olsa da, dijital dönüşüme ayak uydurmak zor olabilir. Peki bizler yaşadığımız çağın dijital vatandaşları olarak ne yapacağız, sorumluluklarımız nelerdir?
Dijital vatandaşlık nedir?
Dijital vatandaş bilgi ve iletişim kaynaklarını kullanırken eleştirebilen, online davranışlarının etik sonuçlanırını bilen, ahlaki online kararlar alabilen, teknolojiyi kötüye kullanmayan, dijital dünyada iletişim kurarken ve işbirliği yaparken doğru davranışı teşvik eden vatandaştır.
Dijital vatandaşlık, dijital ortamda pozitif, eleştirel ve yetkin bir şekilde etkileşime girme, etkili iletişim ve yaratma becerilerini kullanarak, teknolojinin sorumlu kullanımı ile insan haklarına ve onuruna saygılı sosyal katılım biçimlerini uygulama becerisi anlamına gelir.
Avrupa Konseyi’nin Demokratik Kültür Yeterlilikleri (Avrupa Konseyi, 2016), dijital demokrasiye etkin bir şekilde katılmak için vatandaşların kazanması gereken yeterliliklerin otomatik olarak elde edilmediğine dikkat çekerek, dijital vatandaşlığa bu yaklaşım için başlangıç noktası sağlar. ama bunun yerine bu kavram içselleştirilmeli, öğrenilmeli ve uygulanmalıdır. Bu nedenle eğitim, gençleri aktif vatandaşlar olarak yaşamaya hazırlamada ve ihtiyaç duydukları beceri ve yetkinlikleri kazanmalarına yardımcı olmada hayati bir role sahiptir.
Okullarda dijital vatandaşlık eğitimi verilmeli
Çocukların ve gençlerin sosyal medya ve dijital teknolojilerle dolu bir dünyaya güvenli, etkili, eleştirel ve sorumlu bir şekilde katılmalarını desteklemek dünyadaki eğitimciler için bir önceliktir. Dijital vatandaşlık nosyonu, çevrimiçi dünyanın potansiyel zararlara karşı dayanıklılık oluştururken, sağladığı yararları ve fırsatları kullanan bir dizi yetkinliği, niteliği ve davranışı kapsayacak şekilde gelişti.
Günümüzde gençler, dijital teknolojiler tarafından dönüştürülmüş, sosyal medya yoluyla bağlantı kurulmasını ve büyük miktarlarda bilgiye erişmeyi zahmetsizce sağlayan bir dünyada yaşıyorlar. Bu aşırı zengin bilgiyi anlamak ve etkili ve sorumlu bir şekilde meşgul olmak, gençleri vatandaş olarak hazırlamaya, haklarını kullanmaya ve toplumun işlerine etkin bir şekilde katılmaya çalışırken eğitimciler için yepyeni bir zorluklar ortaya koymaktadır.
Dijital vatandaşlık eğitimi neden verilmeli?
Dijital vatandaşlık eğitimi, çocukların eğitim yoluyla geleceğe hazırlanması veya dijital topluma öğrenme ve aktif katılım için yeterliliklerin kazanılmasıdır.
Bu, kullanıcıların çevrimiçi olarak demokratik hak ve sorumluluklarını kullanmaları ve savunmaları ve insan haklarını, demokrasiyi ve siber uzayda hukukun üstünlüğünü desteklemesi ve koruması için gerekli olan bilgi, beceri ve anlayıştır.
Bazı ülkelerde, okullar gençleri çevrimiçi yeterliliklerini, katılımlarını ve yaratıcılıklarını geliştirmenin yanı sıra çevrimiçi faaliyetlerinin yasal sonuçları hakkında bir farkındalık geliştirmeleri için “Dijital Vatandaşlık Eğitimi” ni de sunmaktadır.
Dijital vatandaşlık, öğrencilere dijital ortamlarda olumlu bir şekilde çalışmayı, yaşamayı ve paylaşmayı öğretmeye odaklanan yeni bir vatandaşlık eğitimi boyutunu temsil eder.
Sorumlu bir dijital vatandaş nasıl olunur?
İnternet, kuruluşundan bu yana hayatımızı değiştirdi, kullanıcıları birbirine bağladı ve ortak çıkarları keşfettiğimiz, bilgiyi paylaştığımız ve anlamlı tartışmalar yaptığımız için herkes için sanal bir çevrimiçi dünya topluluğunu sağladı.
Büyüme çağında olan bir çocuğa karşı çeşitli sorumluluklarımız var. Örneğin; sorumlu bir vatandaş olmayı öğrenmek, yasalara uymak, mahremiyetlerini korumak ve başkalarının haklarına saygı duymak gibi. Aynı şekilde, çocuğunuz dijital bir vatandaş olduğunda ve dünya çapında web dediğimiz çevrimiçi topluluğu araştırdığında, belirli kuralları, davranışları ve iyi uygulamaları öğrenmeleri gerekir.
İşte çocuğunuzu sorumlu bir dijital vatandaş olmaya yönlendirirken aklınızda bulundurmanız gereken bazı önemli noktalar.
Başkalarına ve kendinize saygı gösterin
İyi bir dijital vatandaş olmak, interneti kullanan başka insanlarla saygı duymakla başlar. Ne yazık ki, internetin algılanan anonimliği, bazı insanlara, yüz yüze kimseye asla söyleyemeyecekleri çevrimiçi yorum yapmalarını sağlayabiliyor…
Bu, son yıllarda o kadar kötüleşti ki, birçok web sitesi yorum yapma olanağını ortadan kısıtlandı veya ortadan kaldırdı; çünkü hakarete varan yorumlar, siber zorbalık ve spam, asıl sitenin içeriği hakkında anlamlı bir diyalog kurmanın zor ya da neredeyse imkansız hale getirdi… Sorumlu bir dijital vatandaş bunun farkında olmalı ve kimsenin fikrini değiştirmekten ziyade daha fazla anlaşmazlık yarattığı için bu tür tartışmalara katılmamalıdır.
Sosyal medyada itibarınızı zedelemeyin
Birçok kullanıcı, hayatlarının önemli bir bölümünü çevrimiçi hale getirdi. Instagram, Facebook ve Twitter gibi sosyal medya sitelerinde ve YouTube’da her gün milyonlarca içerik paylaşıyoruz. Ancak bu paylaşımları sadece aileniz ve arkadaşlarınız görmüyor. İnternete bıraktığınız ayak izleri artık hem insan kaynakları şirketlerinin hem de hakkınızda bilgi sahibi olmak isteyenlerin radarında. Bu yüzden olumsuz içerik paylaşırken bir kez daha düşünün.
Güçlü şifreler oluşturun
İçeriği çevrimiçi olarak paylaşmak eğlenceli olsa da, kullanıcıların kendi gizliliklerinin de farkında olmaları gerekir. Çocuklara, en az 12 karakter uzunluğunda olan, büyük harf, küçük harf, sayı ve rasgele birleşim şeklinde düzenlenmiş, sözlük kelimeleri değil, özel karakterler içeren güçlü şifreler kullanmaları öğretilmelidir. Neyse ki, bu bir şifre yöneticisi kullanılarak bunu kolayca yapabilirsiniz. Parolanın ötesine geçerken, iki faktörlü kimlik doğrulaması daha güvenli olarak kabul edilir ve tesisi sunan tüm hesaplarda etkinleştirilmelidir.
Gizlilik ayrıca şifrelerden daha fazlası için de geçerlidir. İyi bir dijital vatandaş, adresler, telefon numaraları, doğum günleri, maaşlar, kredi kartı bilgileri ve sosyal güvenlik numaraları gibi çok fazla bilgi isteyen sitelere karşı dikkatli olmalıdır.
Ayrıca, şüpheli kaynaklardan yazılım indirme ve uygulama konusunda da şüpheci olun.
Farkında olmadan suç işleyebilirsiniz
Dijital vatandaşlara, çevrimiçi yaptıkları her şeyde yasalara uymaları öğretilmeli. Birçok insan doğru şeyi yapma erdemine sahip olsa da, her kullanıcının dijital parmak izlerinin olduğunu ve hiç kimsenin gerçekten% 100 isimsiz ve izlenemez olmadığının farkında olmalı. Keza ülkemizde suç kapsamına giren tehdit, şantaj, hakaret, aşağılama gibi siber zorbalık davranışları sosyal medyada oldukça yaygın. Ancak bu olumsuz davranışları yapanlar da, suça maruz kalanlar da durumun farkında değiller. Dolayısı ile bu konuda bir bilinç kazanılması şart.
Tanımadığınız kişilerle iletişim kurarken dikkat
Sosyal medya ve arkadaşlık uygulamaları sayesinde artık birçok insanla hızlıca iletişim kurabilir ve tanışabilirsiniz. Teknolojinin getirdiği bu kolaylık beraberinde hem çocuklar hem de yetişkinler için çeşitli riskler getiriyor. Örneğin çocuk kaçırma ve yetişkinlere yapılan saldırıları örnek gösterebiliriz. Bu yüzden sorumlu dijital vatandaşlar internet ortamında tanıştıkları kişilere karşı şüpheci olmalı, dijital ve fiziksel güvenliğini tehlikeye atacak davranışlardan kaçınmalıdır.
