Plaklar analog dönemin de dijital dönemin de hiçbir zaman vazgeçilemeyen en karizmatik medyası belki de. Kaset, CD, MP3, iTunes derken bugün geldiğimiz noktada müzik tüm dünyada internetle birlikte kollektifleşmiş olsa dahi, plakların yeri hep ayrı oldu.
1880’lerde tanıştığımız plaklar için ilk önemli yenilikler yine bu dönemlerde hayata geçti. Örneğin taş plak olarak da adlandırılan 78 devir plaklar bu dönem standart hale geldi. 1900’lerin ilk yıllarında Amerikan Columbia firması tarafından yapılan çalışmalar sonucunda 33’lükler, 1949 yılında ise Victor şirketi tarafından 45 devirlik (45’lik) plaklar ortaya çıktı. 33⅓ ve 45 devirli plaklar vinil plaklar olarak adlandırılır. Tarihteki ilk LP(Long Play) müzik albümü ise 21 Haziran 1948’de Columbia Records tarafından tanıtıldı.
2014’te Amerika’da 7 milyon plak satıldı
Plaklarla ile ilgili entelektüelite kat sayımızı artırmaya yönelik birkaç bilgiden sonra hızlıca günümüze geldiğimizde; plakların teknolojideki gelişmelerle birlikte zaman zaman gözden düşse ve nostaljik olarak addedilmiş olsa da bugünlerde yeniden müzik dünyasının gözdesi olma yolunda olduğunu görüyoruz. 2014 yılında sadece Amerika’da 7 milyon kişi tarafından satın alınan plaklar, dördüncü kez geçtiğimiz 20 yılın satışlarını aşmış durumda. Kimilerine göre bu satışlar 90’lardaki müziklerin dijital teknoloji ile farklı bir soluk kazanarak yeniden hayatımıza gireceğinin habercisi.
Türkiye’de plak ve pikap satışları ne durumda?
Türkiye’de plak ve pikap alım satımlarına baktığımızda son dönemde giderek artan bir ilgiden bahsedebiliriz. Özellikle bu pazarın ikinci el tarafında ciddi bir hareketlilik var. sahibinden.com’un 1 Ocak- 31 Aralık 2014 tarihleri arasındaki verilerine göre, satışa sunulan pikapların ortalama fiyatı 190 TL. 2014 yılında en fazla pikap ilanının verildiği dönem ise Aralık ayı olarak belirlendi. İncelenen dönemde sahibinden.com verilerine göre plak satışı ortalama 50 TL’den gerçekleşti. Müzik türlerine göre en fazla ilan adedi pop plaklarında olurken, onu sırasıyla arabesk&fantazi, Türk Sanat Müziği ve klasik müzik izledi. Özgün müzik plakları ortalama 150 TL’lik fiyatla en yüksek satış fiyatının olduğu müzik türü oldu. Özgün müziği, ortalama 125 TL ile New Age, ortalama 110 TL ile de Latin müzik plakları takip etti. 2014 yılında en fazla plak ilanının verildiği dönem Şubat oldu. En yüksek fiyattan satış ise ortalama 110 TL ile Mayıs ayında gerçekleşti.
Satışların yükselmesinde yeni nesil plak çalarlar olan ‘turntable’ ya da başka bir isimlendirme ile USB’li plak dönüştürücülerin etkisi büyük. Turntable’ların getirdiği en önemli yenilik ise analog dönemdeki kayıtları dijitale aktarmada sağladığı kolaylık. Analog kayıtların dijitale aktarılması ile hem eski müzikler kolay ulaşılabilir bir formatta toplanarak gelecek nesillere aktarılmış oluyor, hem de kayıtlar kolaylıkla gereksiz seslerden arındırılarak temizlenebiliyor. Bu çok kolay bir iş değil ama birkaç donanım ve yazılım adımı ile mümkün.
Plaklarınızı tozlu raflardan çıkarmanın vakti geldi
Ne yazık ki plaklarınızı dijitalleştirmek için tek bir yöntem bulunmuyor. Kullanacağınız yöntem sahip olduğunuz malzemelere bağlı. Örneğin sahip olduğunuz pikap dahili amfili mi amfisiz mi, bu belirleyici noktalardan biri. Bunu biraz açmak da fayda var aslında. Amfili pikaplar, amfi düzeninin tamamının cihazın içinde olduğu, doğrudan hoparlöre bağlayabildiğiniz pikaplardır. Daha maliyetli ve profesyonel bir tercih olan amfisiz bir pikabı kullanabilmek için ise amfinizde mutlaka ‘phono’ adlı bir giriş olmalı. Yoksa amfi ile pikap arasına ayrıca pikaplara özel bir ön-amfi (pre-amplifier) almanız gerekiyor. Son yıllarda seçenek olarak hızla artan yeni nesil dijital pikaplar olan turntable’ların çoğunda dahili amfi ve USB çıkış var. Bu anlamda eski plak arşivinizi dijitale aktarmak isterseniz ve bir pikap arayışında iseniz turntable hem ucuz hem de basit bir çözüm olacak.
Audacity iyi bir alternatif
Pikaptan bilgisayara sinyal aktarımı sağlamak için ilgili donanımlar dışında ses kaydını sağlamak için uygun bir yazılıma da ihtiyacınız var. Çoğu USB destekli turntable’ların içinden yazılım ücretsiz çıkıyor, bunu belirtelim öncelikle. Bu iş için, Pure Vinyl ve VinylStudio gibi pek çok yazılım olmasına rağmen açık kaynaklı Audacity pek çok kullanıcı için yeterli olacaktır. Audacity erişilebilirlik açısından çok geniş imkanlar sunmayabilir ancak yazılımın Windows, Mac, ve Linux tabanlı cihazlarda çalışıyor olması bir artı.
Haydi başlayalım artık
Plaklarınızı dijitale aktarma işleminde gerekli donanım ve yazılımı edindikten sonraki adımlar son derece basit. Cihazlarınızın olduğu her yerde işlemi gerçekleştirmeniz mümkün ancak gereksiz ses veya titreşimlerden korunmak için sessiz bir yerde olmanız faydalı olacak.
1.Plaklarınızı temizleyin: Kirlenmeye müsait olan plaklar zaman içinde toz, parmak izi gibi pek çok şeyi üzerlerinde toplarlar. Bu nedenle de temizlenmeleri gerekir. Dijital kayıt sırasında her türlü gereksiz ses, kaydın kalitesini bozacağından kayıttan önce plaklarınızı temizleyin. Plak temizliği için bir mikro fiber fırça ve solüsyon alabilirsiniz.
2.Cihazlarınızı bağlayın: Cihazlarınızı uygun yerlere bağlamanız gerekli. Eğer pikabınızda USB çıkışı bulunuyorsa USB kablosunu bilgisayarınızın USB portuna bağlayın. Pikabınızda USB çıkışı yoksa kayıt cihazını bir pre-amplifier’e bağlamanız gerekecek. RCA kablonuzun bir ucunu pikabın çıkış portuna, diğer ucunu da pre-amplifier’in giriş portuna bağlayın.İkinci RCA kablosu ile aynı şekilde pre-amplifier ile bilgisayar arasındaki bağlantının yapılması gerekiyor. RCA kablonun bir ucunu pre-amplifier’ın çıkış portuna, diğer ucunu ise RCA mini port adaptörüne bağlayın. Bu işlemlerde kırmızı porta kırmızı ucun, beyaz porta da beyaz ucun bağlandığından emin olun. Anlayacağınız üzere uygun kablolar da en az donanım ve yazılım kadar kritik. Farklı fiyat aralıklarında RCA bağlantı kablolarını görmek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
3.Audacity’i başlatın: Audacity’i veya tercihinize göre istediğiniz ses kayıt yazılımını açın. Ayar panelinden uygun giriş kaynağını seçin. Eğer Audacity kullanıyorsanız Edit’e tıklayın ve System Preferences’ı seçin. Daha sonra cihazlar bölmesinin kayıt bölümünde açılan menüden “Line in” seçeneğini seçin. Buna ek olarak bilgisayarınızın ana ses panelinden giriş kaynağını da seçmeniz gerekebilir.
4.Kayıt: Kayıt butonuna basın ve bilgisayarınızın seçtiğiniz kaynaktan kayıt yapmaya başlamasına izin verin. Gerektiğinde ses kalitesi için giriş seviyeleri ile oynayabilirsiniz. Audacity’de kayıt butonu üstteki araç çubuğunda yer alan kırmızı halka ile gösterilmekte.
5.Bekleyin: İstediğiniz bölüm kayıt edilene kadar bekleyin sonra Audacity’de sarı bir kutucuk ile gösterilen Stop butonuna basın.
6.Parçalara ayırın: Eğer isterseniz yaptığınız kaydı parçalara ayırabilirsiniz. Eğer Audacity kullanıyorsanız kaydı bölmek istediğiniz noktaları işaretleyin. Daha sonra araç çubuğundaki Tracks seçeneğine tıklayın. Açılan menüden “Add Label At Selection” seçeneğine tıklayın ve uygun şekilde isimlendirin.
7.Export: Şarkıları istediğiniz gibi böldükten ve isimlendirdikten sonra araç çubuğundan File menüsüne tıklayın. İstediğiniz formatı ve lokasyonu seçtikten sonra Export butonuna basın.
8.İşlem tamam, keyfini çıkarın: Aktarma işlemi tamamlandıktan sonra artık sırada müziğin keyfini çıkarmak var. Aman diyelim keyfini çıkartırken gaza gelip Facebook’tan arkadaşımlar da görsün diye paylaşım filan yapmayın. Zira elinizdeki sanat eserinin sadece kişisel kullanım hakkı size ait, telif hakkı değil.
Uygun fiyatlı turntable seçenekleri
Plaklarınızı dijitale aktarmak aslında göründüğü kadar zor değil. Bu işe yeni heves etmişseniz ve önce bir deneyeyim çok keyif alırsam para yatırırım kafasındaysanız turntable yani USB’li plak dönüştürücüler başlangıç için yeterli. Şimdiye kadar deneme şansı bulduğum birkaç turntable’ın belli başlı olumlu ve olumsuz özelliklerini paylaşıyorum.
SONY PS-LX300US
Sony tarafından piyasaya sürülen dönüştürücü favori kayıtlarınızı dijitale çevirebiliyor. Cihazın sol alt köşesinde bulunan hız seçici ve 45 RPM adaptör, 45s ve 33s arasında ileri geri değiştirme yapmanızı sağlıyor. Cihazın kutusunun içinden Sony Sound Forge Audio Studio 9.0 yazılımı ücretsiz olarak çıkıyor. Bu yazılım kayıt çevrilirken ses ayarı yapma imkanı sağlıyor. Yazılımı ensturman, ses kaydı gibi diğer kayıtlarınız için de kullanabilirsiniz. Cihazın eksi yanı ise ses frekans ayarı yapma imkanı vermemesi.
ION iPTUSB
Numark’ın yan markası olan ION’un geliştirdiği iPTUSB 33, 45 ve 78 devirlik tüm plak türlerini destekliyor. iPTUSB’den dahili hoparlör sayesinde yeterli bir ses çıkışı alınabiliyor ancak arzu eden kullanıcılar RCA çıkışlar üzerinden daha güçlü bir ses sistemine cihazı bağlayabiliyor. Ürünün kutusundan bilgisayar ve Mac ortamlarında kayıt destekleyen EZ Vinyl Converter yazılımı ve güç ihtiyacını karşılamak için bir adaptör geliyor.
Philips OTT2000
Retro görünümü ve yüksek ses kalitesi ile hem göze hem kulağa hitap eden Philips OTT2000 plakçalar özelliği dışında, bluetooth bağlantısı, radyo ve CD çalma özellikleri ile çok amaçlı bir cihaz. OTT2000 ile plaklarınızı bilgisayar kullanmadan MP3’e çevirebiliyorsunuz. Bu cihaz ile ayrıca taşınabilir MP3 oynatıcınızdan tüm müzik içeriğinizi kolayca Hi-Fi sisteminizde dinleyebiliyorsunuz.
