İnsanoğlu aya ayak bastığında 4 yaşımın ortalarındaydım ve uzay maceralarıyla ilgili her şeyi okuyordum. Evet, o yaşlarda okuma ve hatta yazmayı öğrenmiştim, yan komşumuz öğretmen ana kız sayesinde… İlkokul birinci sınıfı okumama gerek olmadığı için doğrudan ikinci sınıftan başladım. O günlerde “küme” şeklinde oturuyorduk. Bana “Hangi küme?” diye sorduklarında hemen adı “Astronot” olanı seçmiştim.
Lise biterken Amerika’da eğitim şansı doğduğunda halamın getirdiği üniversite broşürlerinden Astronomi bölümünü seçtiğimde kadının yüz ifadesini unutamıyorum. “Gel sen de benim gibi muhasebe öğren, vergi formlarını hazırlarsın Amerika’da güzel iş!” demişti. Her şeyde hayır var, zaten olmamıştı da… Uzaya gidemiyordum ama en azından yıldızları, gezegenleri, galaksileri görmek istiyordum. O günlerde bir teleskop almak çok pahalıydı, artık değil… Peki nasıl bir teleskop seçmeliyiz?
Çapı önemli
Öncelikle, “şu kadar büyütüyor, şöyle yakına getiriyor” gibi masalları unutun. Teleskopta en önemli olan şey görüntünün kalitesi, netliği, keskinliği ve aydınlık olması… İçeri ne kadar çok ışık alıyorsa size o kadar daha iyi görüntü sunuyor demektir. İşte bu nedenle teleskopun mercek, ya da aynasının çapının büyüklüğü çok önemlidir. Tabii çapı büyük teleskopların fiyatları da o derece büyük olacaktır. Ayı, kraterlerini, hatta Satürn’ün halkalarını görmek istiyorsanız 60-70 mm çapında bir teleskop işinizi rahatlıkla görecektir.
Teleskoptan gözlem yaptığınız tarafta yer alan gözünüzü yerleştirdiğiniz bölüm çok önemlidir. Yeterince büyük değilse, size gözlem yapabileceğiniz çok fazla alan bırakmaz. Özellikle seçim yaparken bu unsuru göz önünde bulundurun.
Sehpanız sallanmasın
Sallanan bir teleskop sehpası tüm gözlem keyfinizi kaçırabilir. Eğer, teleskopu sehpasız satın alırsanız, sehpaya para harcamaktan çekinmeyin. İnanın değecektir.
Bir teleskop sahibi olmadan önce, bir arkadaşınızda varsa, onunki ile tecrübe kazanın. Çevrenizde sizin gibi meraklılar varsa, onlarla bir araya gelin, kulüp varsa katılın. Bu size teleskop alırken büyük bir avantaj sağlayacaktır.
Aldığınız görüntüler size başaşağı olarak gelmektedir. Bu durum sizi yanıltmasın… Ayrıca gözlemlerinizi başkalarıyla paylaşabilirsiniz. Bugün birçok teleskobun özel fotoğraf makinesi adaptörü bulunuyor.
Teleskop çeşitleri
Teleskoplar, yaptıkları işlere göre, sehpalı/sehpasız olmalarına göre sınıflara ayrılırlar. Ancak en popüler ayrım şöyle yapılmaktadır:
1. Mercekli Teleskoplar
2. Aynalı Teleskoplar: Kendi aralarında ikiye ayrılır.
a. Newtonian
b. Cassegrain
3. Katadioptrik (Ayna ve mercek bir arada) Teleskoplar : Kendi aralarında üçe ayrılır.
a. Schmidt-Cassegrain
b. Maksutov-Cassegrain
c. Schmid-Newtonian
Dikkat etmeniz gereken noktalar
Teleskopunuzla gözlem yapacağınız noktayı seçmeniz çok önemli. Şayet düzenli bir şekilde, günün belirli saatlerinde gözlem yapıyorsanız sehpanızın yerini sıkça değiştirmeyin derim. Dünya, gezegenler hareket halinde… Buna bir de teleskobunuzu eklerseniz, hayatınız zorlaşır.
Gözlem yapacağınız yerin en önemli özelliği ışık kirliliğinden uzak olması. Bulunduğunuz yerin ne kadar karanlık olması o kadar iyidir. Aşırı ışık, merceğinize düşen görüntünün kalitesini bozar.
Teleskobunuzu sabit olarak değil de, “gittiğim yere götürürüm” diyerek kullanmayı düşünüyorsanız, satın alırken taşınabilir olmasına dikkat edin. Otomobilinizin bagajında bu hassas cihazınıza zarar gelmemesi için gereken önlemleri çok önceden alın.
Galileo ve Kopernik
Bugün, 150-200 TL civarında bir rakama bu hevesinizi tatmin edebilecek bir teleskoba sahip olabileceğinizi aklınızdan çıkartmayın. Daha iyinin sınırı yok elbette… Ancak dergilerde gördüğünüz fotoğraflardaki görüntüleri de beklemek yanlış olacaktır. En nihayetinde, eve Hubble almıyorsunuz. Ancak, şunu da kesinlikle aklınızdan çıkartmayın. Aldığınız en ucuz teleskop bile bir zamanlar Galileo ve Kopernik’in uzayı gözlemlediklerinin yanında müthiş cihazlar olacaktır. Önemli olan sizin o cihazdan ne kadarını alabildiğinizdir. Birçok yeni gezegen, yıldız amatör astronomlar tarafından keşfedilmiştir. Siz de bir gök cismine adınızı vermek istemez misiniz?
Gökyüzünü keşfetmek istiyorsanız, ilk teleskobunuzu buradan seçebilirsiniz.
