Teknoloji konusunda oldukça hızlı değişimlerin yaşandığı bir zamanda yaşıyoruz. Çok değil daha 20 yıl öncesinde, haberleşmek için mektup kullanır, eğer şartlar daha uygun ise telefon ya da telgraf ile uzun mesafeli görüşülürdü. Kim bilir, bazen gönderilen mektup da anlatılan duygular, mektup yerine vardığında anlamını yitirmiş olurdu. Bazılarımızın günümüz ile karşılaştırıldığında o günlerin daha samimi ve içten olduğunu söylediklerini duyar gibiyim. Bu konuda ben de aynı şeyleri düşünmüyor değilim.
Günümüze gelindiğinde, gün içinde gönderilen mail sayısını bırakın, bir dakikada gönderilen mail adedi yaklaşık 204 milyon gibi dev bir rakama ulaşmış durumda. Artık mektup devri neredeyse kapandı. Mektubun yerini alan mail, günümüzün vazgeçilmezleri arasındaki yerini aldı. Gönderilen mailler neredeyse anında karşı tarafa ulaşmakta ve anında cevaplanabilecek bir yapı sergilemektedir. Bu mail trafiğinin çok büyük bir kısmı, spam mail olarak tabir edilen, istek dışı, kullanıcının rızası olmadan gelen, genellikle reklam amaçlı gönderilen maillerden oluşmakta. Websence Security Labs’ın raporuna göre, gönderilen maillerin neredeyse %95’i spam mail olarak değerlendirilmekte. Olayın bir de güvenlik tarafı var. Yine aynı rapora göre, gönderilen spam mail kategorisindeki bu maillerin %85’i de zararlı link içermekte.
Bu yazımda, gönderilen bir mailin hangi yollardan geçerek adresine ulaştığını, neredeyse anında karşı tarafa ulaşan mailin, aslında ne kadar karışık bir yapı kullanılarak gittiğinden bahsedeceğim.
Mail trafiğinin en önemli servisleri, DNS (Domain Name Server), SMTP (Simple Mail Transport Protokol) ve MX (mail Exchange) dir.
Gönderilen mail öncelikle kullanılan cihazdan adınıza mail gönderilmesini sağlayan SMTP servisine gönderilir. Mail, cihazdan ki bu cihazlar; akıllı telefon ya da bilgisayar olabilir, port denilen belli bir kapıdan SMTP servisine aktarılır. Gönderen cihaz SMTP servisi ile 25. porttan konuşarak maili transfer eder. SMTP servisi, maili gönderen ile sunucu arasında bir protokol olup, mailin gönderilmesi ile ilgili kuralları belirler. Bu servis TCP/IP servisini kullanarak, gönderilen maillerin karşı sunucuya aktarılmasını sağlar. SMTP servisi, kendisine gönderilmek üzere gelen maili hangi adrese göndereceğini DNS (Domain Name System- Alan adı sistemi) servisleri ile haberleşerek karar verir.
isim@domain.com adresine gönderilen bir mail için SMTP servisi öncelikle domain.com adresinin IP adresinin ne olduğunu DNS servisine sorar. Kurumların ya da mail hizmeti veren büyük servislerin kendi DNS sunucuları bulunmaktadır. Bunun yanında dünya genelinde root DNS sunucuları bulunur. DNS servislerinde hangi domain isminin hangi IP adresine karşı geldiği bilgisi tutulmaktadır. Aynı zamanda DNS sunucularında, domain.com adresi için mail MX kaydı dediğimiz, gönderilen maillerin hangi adrese teslim edileceği bilgisini içeren kayıtlarda bulunmaktadır.
Mail gönderen cihaz, kendi SMTP servisine maili dijital ortamda gönderir. SMTP servisi kurum içinde ya da dünya üzerindeki root DNS sunucuları ile konuşarak gönderilen mailin gideceği adresin ne olduğunu öğrenir. Göndereceği adresi bulan SMTP sunucusu, karşı sunucuya maili yine 25. port üzerinden dijital olarak gönderir. Gönderenin ve alıcının SMTP sunucuları kendi aralarında belli standartları olan protokoller ile konuşurlar. Mail gönderilirken, her iki sunucuda kendi protokollerini TCP/IP servisini kullanarak gerçekleştirirler. TCP/IP protokolü ile iki sunucu arasında routher ( yönlendirici) cihazları, ağ anahtarları kullanılır. Yönlendirici cihazların iki sunucu arasında iletişim sağlaması başlığı, bu makalenin dışında olmak zorunda. Yönlendiriciler arasındaki iletişim, başlı başına farklı teknolojilerin kullanıldığı bir konudur.
Gönderenin SMTP servisinden çıkan mail, gideceği adresin SMTP servisine geldiğinde, sunucular arasında kimlik doğrulama süreci gerçekleşir. Eğer sonuç olumlu ise gelen mail, ilgili mail adresinin posta kutusuna bırakılır.
Mail gönderilen kişi, kendisine mail gelip gelmediğini kontrol etmek istediğinde, bilgisayar veya akıllı cihazından POP3 ya da IMAP servislerini kullanan bir uygulama ile mail sunucusunda ki mail kutusuna bağlanır.
Mail hizmeti veren bir servis sağlayıcısını örnek verelim. Örneğin Google’ın mail servisi hizmeti olan Gmail’de hesabı olan bir kullanıcı, akıllı telefonundaki uygulama ile ki bu uygulama geri planda POP3 ve IMAP servislerini kullanır, kendisine mail gelip gelmediğini kontrol eder. Eğer mail geldi ise yine aynı servisleri kullanılarak kendi bilgisayarına ya da akıllı telefonuna gelen mailleri indirir. Gmail bize mail gönderip alma konusunda SMTP servisi hizmeti verir. Bizde, Gmail tarafındaki mail kutumuza bağlanmak için bilgisayarımızdaki ya da akıllı telefonumuzdaki 3. parti yazılımları kullanarak mail kontrolü yapmış oluruz. Mail göndermek istediğimizde yine aynı aracı programları kullanarak Gmail’deki mail kutumuza bağlanıp, maili orada yazıp, göndeririz. Gönderilen mail, bize nasıl geliyorsa yine aynı yol ve protokoller kullanılarak, karşı tarafa iletilir.
