Bilgisayarlarımızı, tıpkı canlılar gibi kendi ekosistemine sahip, diyerek tanımlasak, yanlış olmaz. Birçok bileşenden oluşan PC, bu bileşenler arasındaki ilişkinin çeşitliliği sayesinde, aslında “parçalarının toplamından büyük” olarak da düşünülebilir. Bir sistemdeki işlemci, anakart, bellekten birini çıkardığınızda sistem çalışamaz hâle gelmenin ötesinde, ne düzeyde ya da güçte olduğu anlaşılamadığından, tanımlanamaz da oluyor. Bugün bu kutsal üçlüden belleği mercek altına alıyoruz.
Bellek konusunda birçok kişi bellek hızına takmış durumda. Genelde bu konudaki teknik veriler de yanlış verilerek, insanların kafasını karıştırıyor. SDRAM zamanlarında belleği tanımlamak için kullanılacak teknik ölçü MHz idi. Belirli bir çalışma frekansını işaret eden bu ölçü, tek kanallı yapılarda mükemmeldir. Zamanın belli bir biriminde yapılan bir döngü işi temsil eder. Örneğin bir transistör köprüsünün açılıp kapanması, 1 Hz olarak değerlendirilebilir. Bu durumda 1 milyon işlem için 1 MHz birimi kullanılır.
Buraya kadar problem yok. Problem, çift veri hızına sahip, yani DDR belleklerin piyasaya çıkışıyla başladı. Bu bellekler, her saat döngüsünde bir işlem yapmak yerine aynı döngüye dahil ek bir işlem daha yapabiliyordu.
Bu ölçü MHz’den MT/s’ye (MegaTransfer/saniye) geçti, ancak pazarlamacılar bunu doğru kullanmadılar ve hâlen ürünlerde MHz yazıldığını görüyoruz. Ancak doğru yazanlar, örneğin “DDR3 2133” ibaresini kullanabiliyorlar, bu durumda belleğin 2.133 MHz’de çalışmadığını bilmenizde fayda var. Bu bellek 1.06,6 MHz hızında çalışmaktadır ama çift veri hızı sayesinde bu 2133 MT/s işlem yaptığını gösterir.
Belleklerle ilgili diğer iki önemli özellik, zamanlama ve gecikme süresidir. Bunların alt değerleri de mevcuttur ama dikkat etmeniz gereken CAS gecikmesidir. Belleğin belirli bir konumdaki veriye erişmesi için kaç saat döngüsü geçeceğini gösteren bu ölçü, anlık işlem hızını doğrudan etkiler.
Ancak bu tek başına yeterli olmaz, bu sebeple bellek aktarım (transfer) hızını da dikkate almak gerekiyor.
Bunu da bir formülle yapabiliriz. CAS gecikmesi ve MT/s değerlerini daha gerçekçi bir gecikme süresine çevirelim:
Gecikme = (2.000 / Bellek hızı) x CAS gecikmesi
Bu durumda örneğin 2.666 MT/s’lik ve 15 CAS gecikmeli bir bellek paketi aldığınızda, gerçek zamanlı gecikmemiz 11,25 nanosaniye oluyor. Bu, bir veriye ulaşmak için bu bellek paketinin harcayacağı süre anlamına geliyor.
Bellek için hızaşırtma (overclock) yapacaklar da, bu formülden ipucu alabilirler. Frekans artırmak, CAS gecikmesini düşürmek işinizi görecektir.
Son olarak, bellek kapasitesine bakalım. Transistör boyutlarındaki sınırlamalar sebebiyle bellek üzerindeki her bellek modülü azamî 1 GB kapasiteye sahip olabiliyor. Ancak teknik detayları belirleyen organizasyon olan JEDEC’e göre teoride çip başına 2 GB da mümkün. Genelde 16 GB’a kadar bellekler mevcut, ancak kurumsal ürünlerde 32 GB’lık bellekler de yer alıyor. Fakat bunlar daha çok sunucularda kullanım için tasarlandığından, örneğin bir oyun sistemi için çok da uygun değiller.
Şu anki ihtiyaçlara göre ne kadar belleğe ihtiyacınızın olduğunu basitçe belirleyebiliriz.
Bir ev eğlence bilgisayarı ya da düşük tempoda ofis işleri için bir bilgisayara 4 GB bellek yeterli olacaktır. Bunu da tek bir 4 GB’lık bellekle yapmanız uygundur. Bunu orta seviye bir Pentium işlemciyle eşlediğinizde uygun bir sisteminiz olur.
Giriş seviyesi bir oyuncuysanız, en az 8 GB (2 x 4 GB) sizin işinizi görecektir. Burada çift kanal tercih ediyoruz, çünkü oyunlardaki anlık transferleri artırmak ve bu yolla gecikmeleri en aza indirmek hedefimiz.
Orta ve üst seviye oyuncular için 16 GB DDR4 asgari gereksinim. Aslında her tür iş için orta seviyede yeterli diyebiliriz.
3D, video, grafik tasarım gibi işlerdeki büyük dosya işlemesini rahatlatmak içinse, 32 GB ve üstü bellek kapasitesini tavsiye ediyorum.
