WiFi standartları nedir, hangi kablosuz hız size daha uygun?

IEEE tarafından belirlenen Wi-Fi standartları, kablosuz ağınızın hızı, desteklediği bağlantı sayısı, kapsama alanı gibi değişkenleri etkiler. Elbette bunlara bağlı olarak kullanım performansı ve yaşam kaliteniz de etkilenir. Doğru standardı seçebilmeniz için gereken her şeyi bir araya topladım.

Birçok farklı Wi-Fi standardı bulunur. Yönlendiriciniz, dizüstü bilgisayarınız, tabletiniz, akıllı telefonunuz ve akıllı ev cihazlarınızın tümü internete bağlanmak için farklı kablosuz standartları destekler ve kullanır. Kablosuz ağ standartları ise ortalama birkaç yılda bir değişir. Güncellemeler daha hızlı internet, daha iyi bağlantılar, daha fazla eşzamanlı bağlantı için çeşitli değişikliklerle hayatımıza girer. Ancak işe biraz daha temelden başlayalım.

Wi-Fi ne demek?

WiFi, İngilizcede Wireless Fidelity kelimelerinin kısaltmasıdır. Wireless Fidelity, “Kablosuz Sadakat” anlamına gelir. Her ne kadar kulağa pek mantıklı gelmese de, buradaki fidelity, yani sadakat hem bağlantıyı hem de bağlantı sinyalinin doğruluğunu, yani doğru veri iletimini temsil eder.

Kablosuz ağ standardı neyi belirler?

Wi-Fi ağların her biri farklı bir kısaltmayla anılır. Örneğin 802.11b, 802.11ax gibi… Ancak tüm kısaltmalar, temelde birkaç anlama gelir:

• Kablosuz sinyal ne kadar uzağa ulaşabilir?
• Sinyal ne kadar veri taşıyabilir?
• Diğer standartlarla geriye dönük uyumlu mudur?

Wi-Fi kısa tarihi ve kablosuz ağ standartlarının farkı

Wi-Fi teknolojisi, tüketicilere ilk kez 1997’de sunuldu. O günden bu yana da Wi-Fi standartları sürekli olarak gelişiyor ve genelde daha yüksek hızlar ve daha fazla kapsama alanı sağlıyor. Her yeni standart, standartları farklı kılmak için bir isim değişikliğini de getiriyor. Orijinal IEEE 802.11 standardına yetenekler eklendikçe, bunlar standardın sonuna eklenen farklı harflerle (802.11b, 802.11g, vb.) bilinir hale geldiler.

Burada bir kafa karışıklığı yaşayanlar için 2018 yılında Wi-Fi Birliği’nin standart adların daha kolay tanımlanmasını ve anlaşılmasını sağlamak için adımlar attığını da hatırlatalım. Bu tarihten sonra Wi-Fi 4, Wi-Fi 5, Wi-Fi 6 gibi herkesin kolayca anlayacağı tanımlara geçildi.

WiFi standartlarını kim belirler?

Bu iş IEEE’ye (Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü) düşüyor. Enstitü, bir baytta kaç bit olduğu ve şifreleme standartlarının belirlenmesi gibi konularda karar alma yetkisine sahiptir. Bunun için de bazı şirketlerle ortak çalışmalar yürütürler ve yeni bir standardın gelişmesi için birlikte çalışırlar.

Wi-Fi ağlarının ortak yönleri

IEEE, 802.11 numaralarından sonraki harfle IEEE 802.11 standardını belirlemektedir. Sondaki harf alfabenin sıralamasında ne kadar ilerideyse, ağın hızı da o kadar yüksektir. Wi-Fi standartlarının neredeyse tümü yaklaşık 30 metrelik bir aralıkta işlev görür.

Her ağ standardını birkaç farklı ayarla birbirinden ayırmak da mümkündür:

1. Hız

Ağın ne kadar veri iletebileceğini gösterir ve Mbps (Mbit /saniye) olarak ölçülür. Her Mbit, ağın saniyede 1 milyon bit taşıyabildiği anlamına gelir.

2. Frekans

Ağın hangi radyo frekansında çalıştığını gösterir. Burada iki seçenek karşımıza çıkar. 5 GHz ve 2,4 GHz. Bunlardan 2,4 GHz daha geniş bir kapsama alanına erişirken, 5 GHz daha küçük bir alanda daha yüksek hızlara ulaşılmasına imkan verir.

Wi-Fi standartları karşılaştırma tablosu

802.11b

802.11b, orijinal 802.11 standardıyla beraber 2,4 GHz frekansını kullanır. Maksimum teorik hızı 11 Mbps’yi destekler ve 30 metreye kadar bir menzil sunar. 802.11b kullanan cihazlar uygun fiyatlı olmasıyla dikkat çekiyordu, ancak standart, tüm 802.11 standartlarının en düşük azami hızına sahipti. 802.11b, 2,4 GHz’de çalıştığından, ev aletleri veya diğer 2,4 GHz Wi-Fi ağları ile çakışma da yaşayabilr.

802.11a

802.11b, 802.11a’dan önce hayatımıza girdi. Standartta yapılan ‘a’ değişikliği 802.11b ile aynı zamanda yayınlandı. Ancak, kablosuz sinyali oluşturmak için OFDM olarak bilinen daha karmaşık bir teknik kullanıyordu. Bu da 802.11b’ye göre birkaç avantaj sunmasında etkil oldu:

• Daha az tercih edilen 5 GHz frekans bandında çalışarak parazite ya da çakışmaya daha az yatkın hale geldi.
• Bant genişliği, teorik maksimum 54 Mbps’ye ulaşarak 802.11b’den çok daha yüksekti.
• Ancak 802.11b cihazlarının daha ucuz olması ve tüketimde daha popüler hale gelmesi sebebiyle, 802.11a yaygınlaşamadı. Bu sebeple de daha çok iş uygulamalarında tercih edildi.

802.11g

802.11g standardı, 802.11a ile tanıtılan OFDM teknolojisini kullandı. 802.11a gibi, maksimum teorik hızda 54 Mbps’ye ulaşabiliyordu. Ancak 802.11b gibi, sık kullanılan 2,4 GHz frekansında çalışması sebebiyle 802.11b ile benzer çakışma ve parazit sorunlarıyla karşı karşıya kaldı.

802.11g’nin bir avantajı da 802.11b cihazlarıyla geriye dönük uyumlu olmasıydı. Yani 802.11b cihazları, 802.11g erişim noktalarına bağlanabiliyordu. 802.11g ile tüketiciler Wi-Fi hızlarında ve kapsama alanında önemli bir ilerleme yaşadılar. Ayrıca piyasaya çıkan kablosuz yönlendiriciler, önceki nesillere göre daha yüksek performans ve daha iyi kapsama alanı ile hayat kalitesini artırdı.

802.11n (Wi-Fi 4)

802.11n standardı ile Wi-Fi daha hızlı ve güvenilir hale geldi. 300 Mbps’lik maksimum teorik aktarım hızını destekledi. Bu hız çoklu anten kullanımıyla 450 Mbps’ye kadar ulaşabiliyor, ancak bunun için uyumlu cihazlarınız olması gerekiyor. Örneğin aynı marka kablosuz adaptör ve erişim noktası ya da yönlendirici gibi…

802.11n, birden fazla vericinin/alıcının tek bir cihaza bağlantının bir veya her iki ucunda aynı anda çalışabileceği MIMO’yu (Çoklu Giriş / Çoklu Çıkış) hayatımıza taşıdı. Bu, daha yüksek bir bant genişliğini ortaya çıkardı. Ayrıca 802.11n hem 2,4 GHz hem de 5 GHz bantlarında çalışarak çakışma problemini de ortadan kaldırdı.

802.11ac (Wi-Fi 5)

433 Mbps’den başlayarak saniyede birkaç Gigabit’e kadar değişen hızlarda çalışan 802.11ac, aşağıdaki özellikleri taşıyor:

• Sadece 5 GHz bandında çalışma
• Sekiz adede kadar uzamsal akış desteği (802.11n’de bu sayı dörttü)
• 80 MHz’e kadar kanal genişliği
• Hüzmeleme teknolojisi ile antenler radyo sinyallerini iletirken, belirli bir cihaza yönlendirme yapabiliyor.

802.11ac ayrıca MIMO’nun da geliştirildiği ve çoklu olarak kullanıldığı MU-MIMO özelliğini getirdi. MIMO birden fazla akışı tek bir istemciye yönlendirirken, MU-MIMO uzamsal akışları aynı anda birden fazla cihaza yönlendirebiliyor. MU-MIMO, herhangi bir istemcinin hızını spesifik olarak artırmasa da, tüm ağın genel veri çıkışını artırabiliyor.

Wi-Fi 6 (802.11ax)

En yeni nesil Wi-Fi standardı olan Wi-Fi 6, 4’ten 5’e geçişten daha fazlasını sunuyor:

• 5G’ye benzer iyileştirmeler taşıyor. 9,6 Gbps’ye kadar yüksek veri hızları ve kapasite sayesinde çok cihazlı ortamlarda büyük bir rahatlama sağlıyor.
• 2,4 GHz ve 5 GHz spektrum desteği geliştirildi.
• Çoklu kullanıcı, çoklu giriş ve çıkışta (MU-MIMO) 4 x 4’ten 8 x 8’e artış sunuyor.
• Daha da fazla cihaz bağlantısı destekliyor.
• Geçmişteki standartların aksine, Wi-Fi 6, bir yönlendiricinin daha fazla anteni yönetmesine izin veriyor. Bu da bir yönlendiricinin daha fazla cihaza bağlanabileceği anlamına geliyor.

Wi-Fi 6E

Bazı cihazlarda göreceğiniz Wi-Fi 6E ibaresi ise tek bir şey dışında Wi-Fi 6 ile aynı olduğu anlamına geliyor. Bu değişiklik de genişleyebileceği frekans bandını ifade ediyor. Wi-Fi 6E, daha yüksek verime ve daha düşük gecikmeye sahip, tamamen yeni bir 6 GHz frekansını destekliyor.

Wi-Fi 7 (802.11be)

Wi-Fi 6 henüz cihazlarda karşımıza çıkmaya başlasa da, önümüzdeki yıllarda Wi-Fi 7 ile tanışacağız. Henüz her şey netleşmemiş olsa da, şimdilik aşağıdaki gelişmeleri bekleyebiliriz.

• Yüksek hız
• Daha iyi menzil
• Aynı anda birden fazla bandı destekleme
• 4096-QAM’ye (radyo sinyali) daha fazla veri sıkıştırılması ile bant genişliğinin artması

Tüm Wi-Fi standartları birbirleri arasında iletişim kurabilir mi?

Aynı Wi-Fi standardını kullanan iki cihaz, kısıtlama olmaksızın iletişim kurabilir. Ancak, farklı ve potansiyel olarak uyumsuz kablosuz standartları kullanan iki cihazı birbirine bağlamaya çalışırsanız, sorunlarla karşılaşabilirsiniz.

Son durumu değerlendirince, yönlendiriciniz ve 802.11ac kullanan cihazlarınız kolayca iletişim kurabilir.
802.11b, g ve n kullanan aygıtların tümü bir ac yönlendirici ile iletişim kurabilir.
11b, a ile iletişim kuramaz ve bunun tersi de geçerlidir.
11g, b ile iletişim kuramaz ve bunun tersi de geçerlidir.