Yaşanan pandemi ve tatilin de birleşmesi ile Çocuklarda ekran kullanımı giderek arttı. Biz de bu durumu Davranış Bilmci Pınar HOLT ile görüştük…
Yaşanan pandemi sonrasında 18 yaş altı evde kaldı ve bu süreç aileler için de oldukça zor geçti. Bugün kısıtlama belli bir seviyede kaldırılmış olsa da 18 yaş altının halen ebeveynleri olmadan sokakta olmaları yasak. Bu süreçte genç arkadaşlarımız evlerde kaldılar ve bu süreci de özellikle internette geçirdiler. Peki Çocuklarda ekran kullanımı nasıl olmalı?
Yazıyı hazırlayan ben de bir babayım ve bu süreçte takdir edersiniz ki; herkesin çocuğu gibi benim de çocuğum evdeydi. Biz elimizden geldiğince onu tablet, telefon ve PC’den ayrı tutmaya çalıştık ama bu süreç herkes için sancılı oldu. Evde çocuklarımızı ev işlerine yönlendirdik. Bulaşık makinesinin doldurulması ve boşaltılmasında yardım ettirdik. Evin önündeki bahçeyi kazdırdık. Çöpü yanında yürüyerek çöp kovasına götürmesini sağladık. Ev işlerine çocuğun yardımcı olması hem sorumluluk duygusunu arttırdı hem de çocuğun “işe yarıyorum” psikolojisine girmesini sağladı.
Çocuklarda ekran kullanımı nasıl organize edilmeli?
Bizim yaptıklarımız bunlardı ama bu konuda bir uzmanın da görüşünü aldık. “Hayta Bağlan” kitabının yazarı Davranış Bilimci Pınar HOLT ile yaptığımız görüşmede bize Çocuklarda ekran kullanımı ile ilgili bize profesyonel olarak şu yorumlar yaptı.
“Amerikan Pedriatri Derneği, 0-3 yaş arası bebeklerin akıllı telefon, bilgisayar, tablet ve televizyon da dâhil olmak üzere; ekranla hiç tanıştırılmaması gerektiğini bildiriyor. 0-3 yaş arasında herhangi bir teknoloji aletiyle vakit geçiriyor olmak, çocuğun sosyal iletişimini, gelişimini ve diğer aile bireyleriyle olan bağını olumsuz etkileyebiliyor. Teknoloji kullanımından uzak aile içinde büyüyen çocuğun ise başkaları ile ilişki kurma, oyun oynama, okuma becerisi, motor becerilerin gelişimi ve diğer çocuklar ile olan ilişkileri olumlu yönde gelişecektir.
3 – 6 Yaş arasında neler yapılmalı?
3-6 Yaş ise; ebeveyn gözetimi altında ve kontrollü bir şekilde günde 1 saat olmak üzere tanıştırılmalıdır.Çocuğun sosyalleşmesi ve olumlu davranışları öğrenmesi açısından çok kritik olan bu dönemde, ebeveynlerin genelde çocuğu oyalamak ya da ödül amacıyla tablet veya akıllı telefonları kontrolsüzce kullanmalarına izin vermeleri, çocuklarda agresif ve dürtüsel davranışlar görülmesine yol açabilir. Onları bilgisayar dışındaki etkinliklere yönlendirmeli ve telefon, tablet, dizüstü bilgisayar gibi taşınabilir aygıtlardan uzak tutmaya çalışmalıyız.
6 – 9 Yaş Dönemi
6-9 Yaş çocuklarda; koşma, atlama, hoplama, tepeye tırmanma gibi gelişim evrelerini tamamladığından, artık tüm ailenin beraberce katılabileceği bilgisayar oyunları oynayarak bir kaynaşma ortamı oluşturulabilir. Ancak çocuklar, bir yandan teknolojiyi kullanırken diğer yandan da sosyal ve fiziksel davranışlarını dengede tutmayı öğrenmelidir. Son yıllarda Amerika’da yoğun teknoloji kullanımının getirdiği hareketsiz kalma ve egzersizsiz yaşam nedeniyle büyük bir obezite krizi yaşanmakta. Günde iki saat teknoloji kullanımı ideal olmakla birlikte; cep telefonu, ipad, dizüstü bilgisayar gibi her odaya taşınabilir aygıtları kontrol etmek zor olabileceğinden; ev içi internet erişimini kısıtlı tutup, aynı zamanda video oyun¬larına ve cinsellik içeren sitelerine erişimi engelleyebiliriz.
Çocukluktan çıkıyoruz
9-12 yaş çocuğumuzu okuma, doğa yürüyüşleri yapma, bisiklet sürme, okulda ve spor etkinliklerinde bulunma, okulda arkadaş edinme ve aileyle vakit geçirme yoluyla, zihinsel ve fiziksel olarak birçok aktiviteye teşvik edebiliriz. Herhangi bir teknoloji aygıtının olmadığı özel aile zamanları yaratabiliriz. Örneğin; akşam yemeğinde, arabada veya yataktayken ekran kullanımının olmaması gibi… Yine, günde en fazla iki saatlik ekran kullanımı kuralı uygulayabiliriz.
Ve sonunda ergenlik…
12-18 Yaş ergenlik dönemi aile içi çatışmaların, tartışmaların ve itaatsizliğin gerçekleştiği hassas bir zamandır. Biz ebeveynler, bu yaştaki gence ‘ekran kullanım’ kuralları koymaya kalkışırsak, karşılığında duygusal patlamalara şahit olabiliriz. Şimdiye kadar, bizimle iş birliğinde olan çocuğumuz değişmeye başlayabilir, artık kurallardan bıkıp kendine ait akıllı telefon ya da ipad istiyor olabilir. Gencin, bu davranışlarında ki en büyük etken, çevresel faktörler olabilir. Arkadaşlarının sınırsız teknoloji kullandığına şahit olan genci, artık önceki yıllarda kullandığımız ‘ev kuralları’ ile ikna edemeyebiliriz. Dolayısıyla genç, her konuda kendi bağımsızlığını isteyecek ve ekran kullanımı da tabii ki bu bağımsızlık döneminde nasibini alacaktır.
Artık genç; internet kullanmada ve sosyal medya hesapları açmada kendi mahremi¬yetine saygı duyulmasını isteyecek, aile tarafından de¬netlenmek istemeyecektir. Bu dönemde çocuğumuzun özgürlük alanına saygı duymakla beraber; bulaşık yıkamak, bakkala gitmek, odasını toplamak, çöp atmak gibi evin günlük sorumluluklarına katkıda bulunduğundan emin olmalıyız. On altı yaş itibariyle çocuklar, artık okuldan sonra, veya hafta sonları yarı zamanlı bir işte çalışabilirler. Böylece, hem dijital cihazları kullanmak için zaman bulamayacak; hem de bu durum iş tecrübesi ve ahlakı geliştirmelerine vesile olacaktır.“
