Canlı yayın yapmaya imkân veren uygulamalar aslında çok yeni bir teknoloji değil. Ancak görüntüleme özellikleri sürekli daha iyiye giden akıllı telefonlar ve hızına yetişemediğimiz mobil internet teknolojileriyle birlikte son günlerde hayatımıza daha yetenekli ve daha sosyal canlı yayın uygulamaları dahil olmaya başladı. Gerçek zamanlı olarak izleyicilerle etkileşim kurma adına gazeteciler için çok büyük kolaylık olan bu uygulamaların, vatandaş gazeteciliğine soyunan kişiler için de iyi bir fırsat sunduğunu söylemek yanlış olmaz.
Son günlerde kimilerine göre abarttığımız ama ne şekilde olursa olsun dilimizden düşürmediğimiz Periscope ve benzeri diğer canlı yayın uygulamalarının profesyonel anlamda gazetecilik mesleğine getirdiği yeni anlayışa ayrı bir parantez açmak gerek. Bir olayı, kampanyayı ya da etkinliği izlemek ve başkalarına canlı yayında aktarmak için artık uydu veya kablolu yayına ihtiyaç yok. Vatandaşlar, neredeyse her gün günlük olayları yakalayıp, paylaşabiliyor ve bu yıkıcı yenilik yeni medya için yepyeni bir dönemi de başlatıyor aslında. Sokaktaki adamı deneyimli muhabirlere dönüştüren son dönemin popüler canlı yayın uygulamalarını sizler için yazdım.
Yayıncıların gözdesi: Periscope
Geçtiğimiz aylarda yeni medyanın adına yakışır nitelikte iki yeni canlı yayın uygulamasının çıkışına şahit olduk ve aslında çok kısa süre içerisinde benimsedik bile. Periscope ve Meerkat’ten bahsediyorum. Öncelikle Meerkat’i sosyal medya ringinden şimdilik silen Periscope’a bir bakalım. Şu hepimizin bildiği dolaylı da olsa Gezi olaylarının etkilediği çıkış hikayesinden midir nedir bilmem çevremdeki herkes Twitter’ın Periscope’u satın aldığı gün Meerkat’i ve diğerlerini unutup Periscope’çu oldu. Twitter’ın bu uygulamanın yaygınlaşmasındaki etkisi tartışılmaz elbette ama Periscope’un diğer uygulamalara nazaran daha fazla tercih edilmesinde sahip olduğu yetenekler büyük önem taşıyor. Benzer uygulamalardaki gibi istediğiniz yerden canlı yayına başlamak için telefonunuzda uygulamayı açıyorsunuz, ardından izleyiciler için çekilen videonun ne hakkında olduğunu anlatan birkaç kelime yazıyorsunuz. Son olarak ilgili link ile birlikte hazırladığınız bu yazıyı Twitter’da paylaşıyorsunuz. Buraya kadar her şey sıradan aslında.
Yaptığınız yayını 24 saat hafızasında tutuyor
Periscope’un en özelliği malum canlı yayın sona erse bile takipçilerinizin çektiğiniz videolara 24 saat boyunca erişebiliyor olması. Canlı yayınınız sona erdiğinde yayını kaç kişinin izlediğini, beğendiğini, yorum yaptığını ve canlı yayının kaç dakika sürdüğüne ilişkin verileri anında görebiliyorsunuz. Ayrıca herkese açık olarak yayına alınmış videoyu silme şansınız da var. Periscope’un konum bildirme fonksiyonuna sahip olması uygulamayı haber merkezleri için daha çekici kılıyor. Yakın zaman içerisinde Türkçe dil seçeneğinin de gelmesi Türk kullanıcılar için ayrı bir güzellik oldu. Ayrıca tahminimce az kullanılan bir özellik olsa da Periscope’u Skype gibi de kullanabiliyorsunuz. Sadece sınırladığınız insanların sizi görmesini sağlıyorsunuz. Yorumu sadece takip ettiklerinize açma da bence çok güzel bir özellik.
Tabii ki Periscope’ta da her şey güllük gülüstanlık değil, güncellenmesi gereken çok özellik var. Türkiye’de Periscope’u hakkını vererek kullanan gazetecilerden Ruşen Çakır’dan uygulamanın geliştirilmesi gereken yanları konusunda aldığım görüşü paylaşmak isterim: “Bir kere 24 saat değil de çektiğiniz videoları sürekli tutmalı. Akışta bazen sorunlar oluyor. Yaptığınız yayınlara gelen yorumları belli bir noktadan sonra sınırlıyorlar. Canlı yayın esnasında insanlar size yazarak sorular sorabiliyorlar bu güzel ama, yayına sesli olarak bağlanabilmeleri sağlanırsa iş bambaşka bir yere gelecektir.”
Artıları: Konumlandırma, kullanışlı arayüz, “beğeni” seçeneği, özel yayınlar, otomatik kaydetme, masaüstünde responsive yani uyumlu görüntüleme.
Eksileri: Yalnızca Twitter’a doğrudan paylaşım.
Vatandaş gazeteciliği için iyi bir alternatif: Meerkat
2013 yılının ortalarında piyasaya çıkan Yevvo adlı canlı yayın uygulamasını vizyon eksikliği nedeniyle rafa kaldıran Ben Rubin, bu markayı Air adıyla şirketleştirip ürün adını da Meerkat’e dönüştürdü. Çözüm ortağı olarak Twitter’ı seçen Meerkat, 13 Mart’ta Twitter’ın Periscope’un satın alması sonrası Periscope’un gölgesinde kalmaya başladı.
Meerkat’in ilk dönemlerdeki popüler görünümüne rağmen, fonksiyonellik bakımından sunduğu özelliklerin sınırlı olduğunu belirtelim. Uygulamaya giriş yapan kullanıcılar takipçileri ile bağlantıya geçip mevcut canlı yayınları izleyebiliyor. Uygulamada önümüzdeki 24 saat içinde gerçekleşecek veya hemen yayına başlayacak canlı yayınları programlamak gibi bir seçenek de bulunuyor. Meerkat, çekim için portre görünüme göre optimize olduğundan, kullanıcı açık alanda canlı yayın çekimi düşünse bile, yayın portre görünümünü sürdürmeye devam ediyor. Böylelikle ekrandaki görüntünün kenarları kesilmiş oluyor. Meerkat, masaüstünde görüntülendiğinde rastgele seçilmiş video bölümüne odaklanılıyor. Tüm yayının render’ı alınmış olsa da izlenemiyor. Meerkat yayınları, uygulama içinde kaydedilemiyor. Yayın sonrasında video için “film rulo”suna indirme seçeneği bulunuyor. Twitter, yakın zamanda Meerkat için sunduğu, uygulamaya sosyal ağ üzerinde var olmasını sağlayan sosyal grafik (social graph) özelliğine son verdi. Ancak geçtiğimiz Mart ayında Greylock Partners tarafından 12 milyon dolar yatırım alan Meerkat bence herhangi bu sorunun kolaylıkla üstesinden gelebilir.
Artıları: Basit, kullanımı kolay, programlı yayınlar, büyük ve sosyal kullanıcı tabanı.
Eksileri: Masaüstünde izlemesi güç, yalnızca portre çekimi mümkün, yalnızca Twitter üzerinden bağlantı, otomatik kaydetme yok, otomatik konumlandırma yok.
Daha sosyal bir yayın için; Stre.am
Twitter’ın yanında Facebook ve Google+ ile entegre olarak çalışan Stre.am, Periscope ve Meerkat’e göre daha fazla sosyal paylaşım seçeneğine sahip. Ancak bu uygulamayı sınırlandıran kimi özelliklerin olduğunu belirtelim. Uygulamada sizi takip edenler için bir aktivite akışı ve mevcut canlı yayınlar için bir menü bulunuyor. Çekim modunda canlı yayın veya video kaydetme için aynı seçenek bulunuyor. Çekimler film rulosunda kaydediliyor ve 24 saat içinde uygulamada paylaşılıyor. Yayın öncesinde ve sırasında kaydetme, paylaşma ve konumlandırma için seçenekler sunuluyor. İzleyiciler yayınlar hakkında yorum yapabiliyor, paylaşımları beğenebiliyor ve paylaşabiliyor. Şu anda masaüstü görüntüleme seçeneği bulunmuyor. Çekimler de yalnızca açık alanda yapılabiliyor. İlginç bir not; Stre.am’ın çatı şirketi Infinite Takes’teki teknoloji şefi, uygulama için Twitter’da “bağımsız sosyal ağ” üzerinde çalıştıkları bilgisini vermişti.
Artıları: Konumlandırma, daha fazla sosyal entegrasyon, canlı ve kayıtlı video görüntüleme.
Eksileri: Masaüstü görünümü mevcut değil.
GoPro kamera ile Livestream üzerinden canlı yayın
Neredeyse Twitter gibi 2007 yılından beri kullanımda olan Livestream, son dönemlerde profesyoneller için birtakım seçenekler ekledi. Örneğin uygulama, canlı yayın sırasında veri aktarım hızını görüntülemeye imkân veriyor.
Canlı yayını paylaşmak gibi sunulan özelliklerin yanında, kullanıcılar görüntüde değişiklik yapmak adına odağı değiştirebiliyor; fotoğraf çekebiliyor ve Instagram benzeri filtreleri ekleyebiliyor. Programlama seçeneklerinin de diğer uygulamalara göre daha gelişmiş olduğunu belirtelim. Belirlenmiş alanlara özel tasarım ve konum bloklama özelliklerini sunuyor. Yayıncılar için büyük sorun ise masaüstünde görüntüleme için kayıt olma işlemi. Canlı yayın için link’i tweet’lediğinizde etkinliği takip eden kayıtlı olmayan kullanıcıların, yayını izlemek için kayıt olması gerekiyor. Ancak daha sabırsız kullanıcıların olduğu mobilde böyle bir zorunluluk bulunmuyor. Yayıncılar için daha profesyonel ekipmanla birlikte uygulama, bluetooth aracılığıyla GoPro Hero kameralarına, FTP ile DSLR kameralara ve hatta stüdyo kameralarına bağlanabiliyor ve bu cihazların verdiği görüntüyü, canlı yayına aktarıyor.
Artıları: Diğer kameralara bağlanma, profesyonel seçenekler, filtreler, programlama, canlı ve kaydedilmiş görüntüleme.
Eksileri: Masaüstünde görüntüleme için kayıt olma zorunluluğu var.
Profesyonellere göre bir seçenek; Ustream
2007’de sunulan Ustream, yapımcılar ve kendi kanalları için bir üst modele yükseltme seçeneklerine sahip. Sunulan seçeneklerin arasında grafik, çoklu kamera ve daha fazlası yer alıyor.
Mobilde yayını başlatmak veya programlamak oldukça kolay. Uygulamanın çekimi çerçevelendirmek adına kullanışlı bir grid sistemi bulunuyor. Twitter ve Facebook için paylaşım seçeneklerinin olduğunu da unutmamak lazım. Çekim yapma ve görüntüleme arasında gerçekleşen gecikme durumu, özellikle yayın sonuna doğru videonun yarıda kesilmesi, mobilde bir sorun olarak görülebilir. Bu da tüm yayının sona erdiğinden emin olmanız için çekimi sonlandırmak adına canlı yayın sonunda yayını görüntülemeniz ya da 10 saniyeye kadar bir boşluk bırakmanız gerektiği anlamına geliyor. Masaüstü görünümünde reklamların tam ekrana göre daha sık karşılaşmaları, izleyicileri uygulamadan uzaklaştırabilir. Uygulamada açık alanda yapılan çekimi görüntülemek daha kolay olsa da, Ustream’in Periscope gibi responsive olmadığını söyleyebiliriz.
Artıları: Çekim sırasında grid sistemi imkânı, geniş kullanıcı veritabanı, canlı ve kaydedilmiş görüntüleme, programlanmış yayınlar, profesyonel seçenekler.
Eksileri: Reklamlar, yayın sırasında uzun süren ertelemeler.
Başarılı bir canlı yayının püf noktaları
Bu uygulamalardan işinize uygun olanı seçmeniz canlı yayına geçmeniz için ilk adım olacak. Ama asıl mesele ve dikkat etmeniz gereken adımlar canlı yayın başlayınca ortaya çıkıyor. Özellikle Periscope ve kısmen diğer uygulamalarla yayın sırasında iyi bir iş çıkarmanızı sağlayacak püf noktalarına birlikte göz atalım.
•Öncelikle uygulamayı açtığınız andan itibaren canlı yayında olduğunuzu ve mikrofonunuzun açık olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
•Gelen soruları yanıtlamayı ihmal etmeyin. Yayın sırasında gelen soruları yanıtlama imkânınız yoksa, durumunuzu izleyicilere nazikçe açıklamaya özen gösterin.
•Canlı yayın stresli gidiyorsa ve gelen yorumlar sizi rahatsız ediyorsa onları gizleyin.
•İzleyicileriniz arasında mantıklı bir sohbet çerçevesinden çıkıp, sizi işinizi yapmaktan alıkoyanlar varsa; böyle kimseleri engelleyin.
•Kameranızı elinizde tuttuğunuz müddetçe, kendiniz için etrafınıza karşı daha dikkatli olmanızı öneririz.
Şimdi canlı yayın zamanı
Diyecek bir sözüm var ve hemen şimdi burada canlı yayında insanlarla paylaşmak istiyorum diyorsanız önce iyi bir kamerası olan bir akıllı telefonunuz olması şart. Yoksa envai çeşidine ulaşmak ve satın almak için linke tıklayın. Periscope ve Meerkat için iyi bir akıllı telefon ve mobil internet yeterli iken, daha profesyonel seçenekler olan Ustream ya da LiveStream gibi uygulamalarla birlikte kullanacağınız GoPro ya da başka bir profesyonel ekipman yaptığınız işin kalitesini artıracak. Özellikle LiveStream gibi uygulamalar sayesinde GoPro’nun kullanım alanını ve kullanım seçeneklerini geliştiriyor olduğunu söyleyebiliriz. Siz de canlı yayın dünyasının kapılarını mobil uygulama anahtarıyla aralarken içeri kafanızda bir GoPro ile girmek istiyorsanız alternatif modeller için buraya bir göz atın derim.
